AKO OVO DANAS URADITE, ZLO, NESREĆA I MALER ĆE VAS ZAOBIĆI! Slavimo Svetog Luku, NIKOME SE NE OPRAŠTA AKO...

Svakog 31. oktobra, pravoslavni vernici proslavljaju Svetog Luku, jednog od najpoštovanijih svetitelja u hrišćanstvu, uz kojeg se vezuju brojni običaji, narodne priče i verovanja.

O značaju praznika i mestu koje Sveti Luka zauzima u narodnoj tradiciji govorila je za naš portal etnolog Vesna Marjanović, koja ističe da ovaj dan ima posebno mesto u srpskom kalendaru i običajima.

Ko je bio Sveti Luka?

Sveti apostol i jevanđelista Luka bio je jedan od sedamdesetorice Hristovih učenika i jedan od četiri jevanđelista. Rođen je u sirijskoj Antiohiji u neznabožačkoj porodici, gde je izučio filozofiju, medicinu i slikarstvo.

Tokom zemaljskog života Isusa Hrista, imao je priliku da ga lično upozna, da sluša njegovo učenje i prisustvuje čudesima o kojima kasnije svedoči u svom Svetom Jevanđelju po Luki, trećem po redu u Novom zavetu.

Nakon Hristovog vaskrsenja, Sveti Luka je putovao i propovedao Jevanđelje širom Rimskog carstva. Bio je saradnik apostola Pavla, sa kojim je propovedao hrišćansku veru po Antiohiji, Italiji, Dalmaciji i Makedoniji.

Oko 60. godine napisao je Jevanđelje po Luki i Dela apostolska, jedno od najvrednijih svedočanstava o životima prvih hrišćana i nastanku Crkve.

Prema predanju, Sveti Luka je bio i osnivač hrišćanskog ikonopisa – naslikao je prve ikone Presvete Bogorodice, kao i ikone apostola Petra i Pavla. Zato se smatra zaštitnikom slikara i ikonopisaca.

Preminuo je u 84. godini života, a njegovo mučeništvo zabeleženo je u Tebi, gde su ga neznabošci obesili o maslinu zbog vere u Hrista. Njegove mošti su kasnije prenete u Carigrad za vreme cara Konstancija, sina cara Konstantina.

Običaji i verovanja za Lučindan

Lučindan je jedan od važnijih dana u narodnom kalendaru i označava prelazak iz jeseni u zimu. Stara narodna izreka kaže:

“Sveti Luka – sneg do kuka”, što simbolično najavljuje dolazak hladnijih dana i kraći dan.

Kult Svetog Luke među Srbima se učvrstio u vreme despota Đurđa Brankovića, koji je njegove mošti preneo u crkvu Svetog Uspenja u Smederevu. Kasnije su prenete u Kupinovo u Sremu, a zatim im se gubi trag.

U narodnom verovanju Sveti Luka čuva od vukova, pa su domaćini na ovaj dan vezivali crvene vrpce oko torova i stoke, verujući da će ih svetac zaštititi od napada.

U pojedinim delovima Srbije Lučindan se obeležava kao dan zdravlja i blagostanja, ali i kao zaprešni dan – kada se ne obavljaju teški fizički poslovi.

Narodni običaji – ovnovske svadbe i verovanja

Jedan od zanimljivih običaja vezanih za Lučindan jesu tzv. ovnovske svadbe, koje su se održavale širom Srbije. Nekoliko nedelja pre praznika ovnovi su se razdvajali od ovaca, a na dan Svetog Luke organizovane su gozbe na kojima su se ponovo spajali.

Devojčice su, prema starom verovanju, jahale ovnove pre nego što ih domaćin pusti među ovce – da bi se naredne godine ojagnjilo više ženskih jagnjadi.

Mnoge porodice slave Svetog Luku kao krsnu slavu, dok ga u nekim mestima obeležavaju kao zavetinu.

Sveti Luka je i zaštitnik mesara, ćevabdžija i kobasičara, a njegovo ime s ponosom nose i vatrogasci, posebno pripadnici dobrovoljnog vatrogasnog društva u Zemunu.

Bonus video:

(Espreso/Alo/Ivana Petranović/Prenela: N.J)