Stamme (biologie)
De stamme (phylum) is e rank in de hiërarchie van de biologische taxonomie. De stamme komt oender 't ryk en boven de klasse. E stamme wordt soms ook nog oenderverdêeld in e substamme (subphylum) en in sommigte gevalln wordn verschillige stammn oendergebrocht in e superstamme (superphylum).
In totoal zyn der by de bêestn een 35-tal verschillige stammn.
By plant'n en schimmels wordt de noame divisie en subdivisie gebruukt in plekke van stamme en substamme.
Substamme
[bewerkn | brontekst bewerken]Nie al de stammn zyn oenderverdêeld in substammn. Stammn met substammn zyn:
- Arthropoda (geleedpôotign) met substamme Trilobitomorpha, Chelicerata, Myriapoda, Hexapoda en Crustacea.
- Brachiopoda (oarmpôotign), met substamme Linguliformea, Craniformea en Rhychonelliformea.
- Chordata (chordabêest'n) met substamme Urochordata, Cephalochordata en Craniata.
Carolus Linnaeus
[bewerkn | brontekst bewerken]In de taxonomie van Carolus Linnaeus wast er nog gin sproake van stammn. Linnaeus verdêelde de bêest'n in 6 klassn, de Pisces (vissn), Amphibia (amfibien), Aves (veugels), Mammalia (zoogbêestn), Insecta (insectn) en de Vermes (de reste).
Microbiologie
[bewerkn | brontekst bewerken]Microbiologen gebruken stamme ook vo e rank die leger ligt of species (sôorte) an te duden. E stamme is in da geval e bacteriële kolonie die oentstoan is uut één bacterie op e voediengsbodem, en morfologisch/genetisch t' oenderscheidn is van andere stammn.
Stammn
[bewerkn | brontekst bewerken]Bêestnryk
[bewerkn | brontekst bewerken]| Stamme | Geweune noame | Kenmerkn | Beschreevn sôortn |
| Acanthocephala | Hoakworms | Hoakn hunder vaste an de dermwand | 1150 |
| Acoelomorpha | Klêene platte wormtjes zoender moend of derms | ||
| Annelida | Riengelworms of riengwurms | Gesegmenteerde worms | 15.000 |
| Arthropoda | Geleedpôtigen | Gesegmenteerd lyf: kobbn, insectn, kriftachtign, duusdpôotigen… | 1.134.000 |
| Brachiopoda | Oarmpôotigen | Zêebêestn met e twikleppige schelpe. De twi kleppn zyn verschillig van grotte en vorm. | 300 |
| Bryozoa of Ectoprocta | Mosbêestjes | Woaterbêestjes, 1 mm grôot. Tentoakels mè trilhartjes | 5.000 |
| Chaetognatha | Pylworms | Klêene oengewervelde mariene worms | 100 |
| Chordata | Chordabêestn | Bêestn met e chorda, e sôorte van elastische kôorde, die over hêel de rik van de bêeste lopt | 100.000 |
| Cnidaria | Netelbêestn | Bêestn mè netelcelln (kwalln, poliepn, blombêestn) | 11.000 |
| Ctenophora | Rebbekwalln | Bêestn zoender netelcelln, die beweegn deur trilhartjes | 100 |
| Cycliophora | Kransbêestjes | Microscopisch klêene oengewervelde, veelcellige organismn met e zakachtig lyf | 3 |
| Echinodermata | Stekkervelbêestn | Symmetrische zêebêestn (zêesterrn, zêe-egels, zêekomkommers) | 7000 |
| Entoprocta | Kelkworms | Klêene zêeworms. Moend en anus liggen binn e tentoakelkrans | 150 |
| Gastrotricha | Buukhoarigen | Microscopisch klêene oengewervelde bêestn. | 690 |
| Gnathostomulida | Koakplatworms | Microscopisch klêene twislachtige worms | 100 |
| Hemichordata | Kroagdroagers | Worms met e driedêlig lyf bestoande uut e lange romp, e kroage en e slurf | 100 |
| Kinorhyncha | Stekkerworms | Klêene oengewervelde worms met 11 segmentn | 150 |
| Loricifera | Corsetbêestjes | Klêene oengewervelde zêebêestjes met uutwendig skelet | 122 |
| Micrognathozoa | Styf klêene, platwormachtige bêestjes. Accordeong-achtig boststik | 1 | |
| Mollusca | Wêekbêestn of molluuskn | Oengewervelde bêestn met e wêek lyf en een uutwendig kalkskelet (schelpe). | 112.000 |
| Nematoda | Roendworms | Oungesegmenteerde worms met e compleet verteiriengsstelsel | Mêer of 25.000 |
| Nematomorpha | Peirdhoarworms | Oermoendigen | 320 |
| Nemertea | Snoerworms | Zochte, gleddige, slymerige worms | 1.200 |
| Onychophora | Poaneworms | Lyf trekt ip e kruuschienge tusschn e worm en een insecte | 200 |
| Orthonectida | Simpele mêercellige bêestn | 20 | |
| Phoronida | Hoefyzerworms | U-vormige derm | 11 |
| Placozoa | Plakbêestjes | Simpelste bouw van al de mêercellige nie-parasitaire bêestn | 1 |
| Platyhelminthes | Platworms | Langwerpig en plat lyf | 25.000 |
| Porifera | Spoensn | Primitieve mêercellige bêestn die in 't woater leevn | 5.000 |
| Priapulida | Penisworms | Cilindrisch lyf met uutwendige riengn | 16 |
| Rhombozoa | Klêene parasietn | 75 | |
| Rotifera | Roaderbêestn | Klêene mêercellige organismn. Trompetvormig deurzichtig lyf | 2.000 |
| Sipuncula | Pindaworms | Tentoakels roend de moend | 144 |
| Tardigrada | Beirbêestjes | Vuuf segmentn mè vier poar pôotn. | 1.000 |
| Xenoturbellida | Wormachtige mariene organismn | 2 | |
| Totoal: 35 | 2.000.000+ |