İçeriğe atla

David Lynch

Vikipedi, özgür ansiklopedi
Bu madde bir yönetmen hakkındadır. Söz yazarı için David Lynch (söz yazarı) sayfasına bakınız.
David Lynch
1990'da Lynch
DoğumDavid Keith Lynch
20 Ocak 1946(1946-01-20)
Missoula, Montana, ABD
Ölüm16 Ocak 2025 (78 yaşında)
Los Angeles, Kaliforniya, ABD
MeslekYönetmen ve ressam
Boy1,8 m (5 ft 11 in)
EvlilikPeggy Lynch (1967–1974)
Mary Fisk (1977–1987)
Mary Sweeney (2006–2007)
Emily Stofle (e. 2009)
Çocuk(lar)4
İmza

David Keith Lynch (20 Ocak 1946, Missoula - 16 Ocak 2025, Los Angeles), Amerikalı yönetmen ve ressam.

20 Ocak 1946'da ABD'de doğan Lynch, aynı zamanda tanınmış bir ressamdır. Kendisi pek fazla kullanmasa da mobilya tasarımı da yapar. Pennsylvania Güzel Sanatlar Akademisi ve American Film Institute'de eğitim aldı. 1977 yapımı siyah-beyaz filmi Eraserhead ile tanındı. Dune ve Blue Velvet ile artan başarısı 1990'lı yılların sonunda yönettiği Kayıp Otoban (Lost Highway) ile doruğa ulaşmıştır. Bunu ardından Mulholland Çıkmazı (Mulholland Drive) ve deneysel kısa filmleri geldi.

Filmlerinde kısık sesli gürültüler, çürümüş nesneler, bozulmuş karakterler ve polarize edilmiş karanlık dünyalar kurgulaması ile dikkatleri üzerine çekmiştir. Kariyeri boyunca aykırı fikirlerini kendine özgü, nesnellikten uzak ve sembolik anlatımıyla cesurca sinema perdesine yansıtan yönetmenin özellikle 2002 sonrasındaki son dönem filmleri, fazla kişisel olmakla eleştirilmiştir.

Film kurgusu ile Andrei Tarkovsky'nin şiirselliğinden ve Michael Haneke'nin gerçekliği arayışından ayrılan Lynch, Amerikan sinemasının en önemli yönetmenlerinden ve Film Noir akımının önde gelen temsilcilerinden biridir. Lynch'in filmlerinde hiçbir şey göründüğü gibi değildir. İşlediği temalar, anlatım tekniği ve sık kullanılan rüya/kâbus sekansları "bilinçdışının yönetmeni" olarak nitelendirilmesine neden olmuş ve eserleri daha çok psikanalitik açıdan incelenmiştir.

Kariyeri Boyunca 10 Uzun Metraj, 1 Orta Metraj, 11 Kısa Metraj film çekmiştir.[1]

David Lynch sineması üzerine analitik bir inceleme sunan, Sloven kültür eleştirmeni Slavoj Zizek'in, "Gülünç Yücenin Sanatı: David Lynch'in Kayıp Otoban'ı Üzerine" adlı İngilizce yapıtı, Om Yayınevi tarafından Savaş Kılıç'ın çevirisi ile 2001 yılında Türkçe olarak da yayımlanmıştır.

2022 yılında kendisine amfizem teşhisi konulan Lynch, 16 Ocak 2025'te hayatını kaybetti.[2] Lynch'in ölüm nedeni, "kronik obstrüktif akciğer hastalığına bağlı kalp durması" olarak kaydedildi.[3]


Önemli Ödülleri

[değiştir | kaynağı değiştir]
  • 1982: Cesar - En iyi yabancı film (Fil Adam)
  • 1986: Los Angeles Film Critics Association - En iyi yönetmen (Mavi Kadife)
  • 1986: National Society of Film Critics - En iyi yönetmen (Mavi Kadife)
  • 1990: Cannes Film Festivali, Altın Palmiye (Wild at Heart)
  • 1991: American Film Institute, Franklin J. Schaffner Alumni Medal
  • 1999: Avrupa Film Ödülü, (Straight'in Hikayesi)
  • 2001: Cannes Film Festivali, En İyi Yönetmen (Mulholland Çıkmazı)
  • 2019: Sinema Sanatları ve Bilimleri Akademisi, Akademi Onur Ödülü

Filmografi

[değiştir | kaynağı değiştir]

Uzun Metraj

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Yapım Yönetmen Senarist Yapımcı Ses Tasarım
1977 Eraserhead Evet Evet Evet Evet
1980 Fil Adam Evet Evet Hayır Evet
1984 Dune Evet Evet Hayır Hayır
1986 Blue Velvet Evet Evet Hayır Hayır
1990 Wild at Heart Evet Evet Hayır Hayır
1992 Twin Peaks: Fire Walk with Me Evet Evet Yardımcı Evet
1997 Kayıp Otoban Evet Evet Hayır Evet
1999 The Straight Story Evet Hayır Hayır Evet
2001 Mulholland Drive Evet Evet Hayır Evet
2006 Inland Empire Evet Evet Evet Evet

Kısa film

[değiştir | kaynağı değiştir]
Yıl Yapım Yönetmen Senarist Yapımcı Oyuncu Notlar Kaynak
1967 Six Men Getting Sick (Six Times) Evet Evet Evet Hayır Ayrıca animasyoncu [4][5]
1968 Absurd Encounter with Fear Evet Evet Hayır Hayır [6]
Fictitious Anacin Commercial Evet Evet Hayır Hayır [6]
Sailing with Bushnell Keeler Evet Evet Evet Evet [7]
The AlphabetThe Alphabet Evet Evet Hayır Hayır Editör, sinematograf, animasyon ve ses efektleri [4][5]
Early Experiments Evet Evet Evet Evet 16mm, Lime Green DVD setinden [8]
1970 Grandmother, TheThe Grandmother Evet Evet Evet Hayır Editör, sinematograf, animasyon ve ses efektleri [4]
1974 Amputee, TheThe Amputee Evet Hayır Hayır Evet [9][4]
1988 Cowboy and the Frenchman, TheThe Cowboy and the Frenchman Evet Evet Hayır Hayır [4]
1995 Premonition Following an Evil Deed Evet Hayır Hayır Hayır [4]
2001 Sunset #1 Evet Evet Evet Hayır
Head with Hammer Evet Evet Evet Hayır [10]
Where Are the Bananas? Evet Evet Evet Hayır Darkened Room DVD'siyle birleştirildi ancak öncesinde ayrıydı
You're Not Supposed to Be Here Evet Evet Evet Hayır
Pierre and Sonny Jim Evet Evet Evet Evet [11]
Steam Chain/Factory Mask Evet Evet Evet Hayır [12]
Bees #1 Evet Evet Evet Hayır 2020'de YouTube'a "Ball of Bees #1" adıyla yüklendi [13]
Dead Mouse with Ants Evet Evet Evet Hayır [14]
2002 Coyote #1 Evet Evet Evet Hayır [15]
Steps Evet Evet Evet Hayır
Laura Palmer Evet Evet Evet Hayır [16]
Pig Walks, TheThe Pig Walks Evet Evet Evet Hayır [17]
The Short Films of David Lynch Easter Egg Evet Evet Evet Evet
BlueBob Egg Evet Evet Evet Evet [18]
Lunch with Lynch Contest Announcement Evet Evet Evet Evet
Bees #2 Evet Evet Evet Hayır
Coyote #2 Evet Evet Evet Hayır
Kitchen Window Evet Evet Evet Hayır
Lunch with Lynch Contest Drawing Evet Evet Evet Evet
Darkened Room Evet Evet Evet Hayır Animasyoncu [19][20]
Industrial Soundscape Evet Hayır Hayır Hayır [21]
Disc of Sorrow Is Installed, TheThe Disc of Sorrow Is Installed Evet Evet Evet Evet [22]
Bees #3 Evet Evet Evet Hayır
2003 Water Circus Evet Evet Evet Hayır
Bees #4 Evet Evet Evet Hayır
Dining Room Window Evet Evet Evet Hayır
Interior Dining Room Evet Evet Evet Hayır
Lamp Evet Hayır Hayır Evet Kendisi [21]
Boat Evet Hayır Hayır Hayır Editör [23]
2004 Agave Evet Evet Evet Hayır
Painted Lady Evet Evet Evet Hayır
Bug Crawls Evet Hayır Hayır Hayır [21]
2005 Scene from a David Lynch DV Project Evet Evet Evet Hayır Avid filmi için [24][25]
2007 Intervalometer Experiments Evet Hayır Hayır Hayır Sunset #1, Steps, ve Interior Dining Room filmlerinden oluşan koleksiyon [21]
Absurda Evet Evet Hayır Hayır [26][23]
More Things That Happened Evet Evet Hayır Hayır Editör [27]
Ballerina Evet Hayır Hayır Hayır [27]
David Lynch Cooks Quinoa Evet Evet Evet Evet [28]
2008 Twin Peaks festival greeting Evet Hayır Hayır Hayır
Dream #7 Evet Hayır Hayır Hayır 2020'de YouTube'a The Mystery of the Seeing Hand adıyla yüklendi [29]
Lady Blue Shanghai Evet Evet Hayır Hayır Editör ve besteci [30]
2011 The 3 Rs Evet Evet Hayır Hayır Editör ve sinematograf [31]
2012 Memory Film Evet Evet Evet Evet Serpentine Gallery Memory Marathon için [32]
2013 Idem Paris Evet Hayır Hayır Hayır [33]
2015 Fire (Pożar) Evet Evet Evet Hayır [34]
2017 What Did Jack Do? Evet Evet Hayır Evet Editör,
Rol: Detektif 		[35]
2018 This Video of David Lynch Is Not What It Seems Evet Evet Evet Evet Omaze için
Ant Head Evet Evet Evet Hayır [36]
Waiting for Mr. Lynch Evet Evet Evet Evet LEFFEST için
2020 The Story of a Small Bug Evet Evet Evet Evet Rol: Anlatıcı
Ayrıca editör 		[37]
The Adventures of Alan R. Evet Evet Evet Evet [38]
The Spider and the Bee Evet Evet Evet Hayır [39]
How Was Your Day Honey? Evet Evet Evet Hayır [40]
2024 We'll Deliver 'Em Evet Evet Evet Evet Rol: Ses sanatçısı
The Moon's Glow Evet Evet Evet Evet Rol: Ses sanatçısı
Will There Be Anything Else? Evet Evet Evet Evet Rol: Ses sanatçısı

Televizyon

[değiştir | kaynağı değiştir]
A blonde woman and a grey-haired man, holding hands and smiling
Lynch ve Naomi Watts çeşitli projelerde beraber çalıştı.
Yıl Yapım Yapımcı Yardımcı
Yapımcı 		Yönetmen Senarist Notlar Kaynak
1990–1991 Twin Peaks Evet Evet 6 bölüm 4 bölüm Mark Frost ile beraber yapımcı [4]
1992 On the Air Evet Evet 1 bölüm 2 bölüm [41]
1993 Hotel Room Evet Evet 2 bölüm Hayır Ayrıca ses tasarımı,
Monty Montgomery ile beraber yapımcı 		[41]
2017 Twin Peaks: The Return Evet Evet Evet Evet Ayrıca ses tasarımı ve yardımcı editör,
Mark Frost ile beraber yapımcı 		[4]

Kaynakça

[değiştir | kaynağı değiştir]
  1. ^ "David Lynch | Writer, Director, Producer". IMDb (İngilizce). 2 Ekim 2003 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 17 Ocak 2025. 
  2. ^ "Efsanevi yönetmen David Lynch 78 yaşında hayatını kaybetti". euronews. 16 Ocak 2025. 16 Ocak 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 16 Ocak 2025. 
  3. ^ "David Lynch'in ölüm nedeni belli oldu". 25 Şubat 2025 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: 8 Şubat 2025. 
  4. ^ a b c d e f g h Ankeny, Jason. "David Lynch movies, photos, movie reviews, filmography, and biography". AllMovie. Allrovi. June 27, 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: August 13, 2012. 
  5. ^ a b Odell & Le Blanc 2007, s. 21.
  6. ^ a b "David Lynch – The Lime Green Set – Mystery Disc (2008)". Cinema of the World. June 18, 2012. March 9, 2016 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: December 31, 2015. 
  7. ^ "Watch: "Sailing with Bushnell Keeler," A David Lynch Home Movie". Filmmaker Magazine (İngilizce). August 15, 2016. November 21, 2018 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: May 17, 2020. 
  8. ^ "Lime Green Box Set" (İngilizce). May 23, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: May 17, 2020. 
  9. ^ Odell & Le Blanc 2007, s. 130.
  10. ^ Lynch, David; McKenna, Kristine (June 19, 2018). Room to Dream: A Life (İngilizce). Canongate Books. ISBN 978-1-78211-840-4. 
  11. ^ Pierre and Sonny Jim (İngilizce)May 17, 2020 
  12. ^ Factory Mask, November 27, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendiMay 17, 2020 
  13. ^ "David Lynch's Unique Vision Goes Live". EW.com (İngilizce). August 5, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: May 17, 2020. 
  14. ^ Dead Mouse with Ants (2002) (İngilizce), October 19, 2022 tarihinde kaynağından arşivlendiMay 17, 2020 
  15. ^ Lynch, David; McKenna, Kristine (September 19, 2018). L'espace du rêve (Fransızca). JC Lattès. ISBN 978-2-7096-5633-7. 
  16. ^ Laura Palmer, July 9, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendiMay 17, 2020 
  17. ^ Lynch, David (2009). David Lynch: Interviews (İngilizce). Univ. Press of Mississippi. ISBN 978-1-60473-237-5. 
  18. ^ BlueBob Egg, November 24, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendiMay 17, 2020 
  19. ^ "David Lynch – Rotten Tomatoes". Rotten Tomatoes. August 15, 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: August 13, 2012. 
  20. ^ Barney 2009, s. xxix.
  21. ^ a b c d Rich, Jamie S. (February 4, 2007). "Dynamic: 01 – The Best of DavidLynch.com : DVD Talk Review of the DVD Video". DVD Talk. May 2, 2012 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: August 13, 2012. 
  22. ^ The Disc of Sorrow Is Installed (2002) (İngilizce), February 13, 2023 tarihinde kaynağından arşivlendiMay 17, 2020 
  23. ^ a b Barney 2009, s. xxxi.
  24. ^ "Avid: David Lynch and the Independent Filmmaker". YouTube. August 18, 2011. May 14, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: May 17, 2020. 
  25. ^ "Scene From A David Lynch DV Project". YouTube. January 27, 2019. January 12, 2021 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: May 17, 2020. 
  26. ^ "Chacun son cinéma" (PDF). Cannes Film Festival. December 22, 2015 tarihinde kaynağından (PDF) arşivlendi. Erişim tarihi: January 1, 2016. 
  27. ^ a b Barney 2009, s. xxx.
  28. ^ "Watch this wonderfully bizarre video of David Lynch cooking quinoa". Far Out Magazine (İngilizce). October 20, 2019. June 19, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: May 17, 2020. 
  29. ^ "42 One Dream Rush (2010) - IMDb". IMDb. May 15, 2014 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: July 1, 2018. 
  30. ^ Menkes, Suzy (May 18, 2010). "Fashion films become the hottest new accessories: From Chanel to Dior, houses are getting in on branding revolution". International Herald Tribune. The New York Times Company. May 15, 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: August 13, 2012.  (abonelik gereklidir)
  31. ^ "David Lynch: The 3 Rs". Viennale. Erişim tarihi: January 22, 2020. [ölü/kırık bağlantı]
  32. ^ "Memory Marathon at the Serpentine". Design Talks (İngilizce). October 7, 2012. December 5, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: May 17, 2020. 
  33. ^ Fischer, Russ (February 12, 2013). "David Lynch Short Film Idem Paris Recalls the Industrial Tone of His Debut". /Film. February 15, 2013 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: February 25, 2013. 
  34. ^ Fire (2015) (İngilizce), March 19, 2022 tarihinde kaynağından arşivlendiMay 17, 2020 
  35. ^ Luckhurst, Roger (January 21, 2020). "What Did Jack Do? review: David Lynch debriefs a monkey". British Film Institute. January 21, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: January 22, 2020. 
  36. ^ Sharf, Zack (November 14, 2018). "David Lynch Directs Bugs Crawling on Cheese in Bizarre Short 'Ant Head' — Watch". IndieWire. February 26, 2019 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: February 25, 2019. 
  37. ^ "THE STORY OF A SMALL BUG". David Lynch Theater. June 12, 2020. June 12, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: June 12, 2020. 
  38. ^ "The Adventures Of Alan R". YouTube. July 7, 2020. July 10, 2020 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: July 18, 2020. 
  39. ^ "The Spider and the Bee". YouTube. July 29, 2020. February 7, 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: February 7, 2022. 
  40. ^ "How Was Your Day Honey?". YouTube. July 31, 2020. February 7, 2022 tarihinde kaynağından arşivlendi. Erişim tarihi: February 7, 2022. 
  41. ^ a b Barney 2009, s. xxvi.

Dış bağlantılar

[değiştir | kaynağı değiştir]
Vikipedi'nin kardeş projelerinden
David Lynch
hakkında daha fazla bilgi edinin
Vikisöz'de ara Vikisöz'de alıntılar
"https://tr.wikipedia.org/w/index.php?title=David_Lynch&oldid=36404979" sayfasından alınmıştır