Shko te përmbajtja

Pal Benko

Nga Wikipedia, enciklopedia e lirë
Pal Benko
Benko më 1964

Pal Charles Benko[1] (15 korrik 1928 - 25 gusht 2019)[a] ishte një mjeshtër i madh shahu hungarez dhe amerikan dhe kompozitor i studimeve të fundlojërave dhe problemeve të shahut.

Benko lindi më 15 korrik 1928, në Amiens të Francës, ku prindërit e tij hungarezë ishin me pushime. Ai u rrit në Hungari.[1] Benko mësoi të luante shah në moshën tetë vjeç nga i ati, por nuk mori pjesë në turne deri në moshën 17 vjeç për shkak të Luftës së Dytë Botërore.[1] Gjatë luftës, ai hapi kanale për ushtrinë hungareze përpara se të kapej nga ushtria sovjetike, e cila e detyroi të punonte si punëtor krahu.[2] Ai përfundimisht iku në shtëpinë e tij, vetëm për të zbuluar se vëllai dhe i ati ishin dërguar në Rusi si punëtorë krahu, dhe nëna e tij vdiq ndërsa lufta po i afrohej përfundimit të saj.[1]

Benko bëri përparim të shpejtë pasi filloi të luante turne dhe u bë kampion hungarez në moshën 20 vjeç.[1] Ai u vlerësua me titullin Mjeshtër Ndërkombëtar në vitin 1950.[3] Ai u kualifikua për turneun Ndërzonal të vitit 1952, por nuk mundi të garonte pasi u dërgua në një kamp përqendrimi në mars të vitit 1952 për përpjekjen për t'u arratisur në ambasadën amerikane në Berlinin Perëndimor gjatë një turneu shahu në Berlinin Lindor.[1][4] Ai mbeti i burgosur për 16 muaj, duke u liruar pas vdekjes së Stalinit.[1] Ai emigroi në Shtetet e Bashkuara në vitin 1958 pasi dezertoi pas Kampionatit Botëror të Ekipit të Studentëve në Reykjavík, Islandë, në vitin 1957.[1] FIDE i dha atij titullin Mjeshtër i madh në vitin 1958.[5]

Kandidat për titullin botëror

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Arritja më e lartë e Benkos ishte kualifikimi dhe garimi në Turneun e Kandidatëve - turneu për të përcaktuar sfiduesin për Kampionatin Botëror - në vitet 1959 dhe 1962. Të dy turnetë kishin tetë nga lojtarët më të mirë në botë.[1][6] Ai përfundoi i teti në vitin 1959 dhe i gjashti në vitin 1962. Në ciklin tjetër të kampionatit botëror, ai u kualifikua për ndërzonalin e vitit 1964, por nuk arriti të përparonte në Kandidatë.

Benko u kualifikua gjithashtu për turneun ndërzonal të vitit 1970, por ia la vendin e tij Bobby Fischer, i cili vazhdoi të fitonte Kampionatin Botëror në vitin 1972.[1][5]

Arritje të tjera

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]

Benko përfundoi në vendin e parë (ose i barabartë me vendin e parë) në tetë Kampionate Amerikane të Hapura të Shahut, një rekord. Titujt e tij ishin: 1961, 1964, 1965, 1966, 1967, 1969, 1974 dhe 1975.[7] Ai fitoi Kampionatin Kanadez të Hapur të Shahut në vitin 1964.[8] Ai përfaqësoi Hungarinë në Olimpiadën e Studentëve të vitit 1957 në Reykjavík në tabelën e parë, duke shënuar 7½/12, dhe Hungaria ishte e katërta si ekip. Ai kishte luajtur më parë për ekipin kombëtar hungarez në Olimpiadën e Moskës në vitin 1956, në tabelën e tretë, duke shënuar 10/15, dhe duke ndihmuar Hungarinë të fitonte medaljen e bronztë.[9] Ai u transferua në Shtetet e Bashkuara, por vetëm në vitin 1962 u shfaq në ekipin e SHBA-së. Ai do të përfundonte në gjashtë ekipe radhazi. Në Varna të vitit 1962, Benko luajti në tabelën e dytë, shënoi 8/12 për medaljen e argjendtë në tabelën e tij, dhe SHBA-të përfunduan të katërtat.[10] Në Tel Aviv të vitit 1964, ai ishte përsëri në tabelën e dytë, shënoi 9½/14, dhe SHBA-të përfunduan të gjashtat.[11] Në Havana të vitit 1966, Benko ishte në tabelën e tretë, shënoi 8/12, dhe amerikanët fituan medaljen e argjendtë të ekipit.[12] Në Lugano të vitit 1968, ai shënoi 6/12 në tabelën e tretë, dhe SHBA-të përfunduan të katërtat.[13] Në Siegen të vitit 1970, Benko ishte në vendin e katërt, duke shënuar 8½/12, dhe amerikanët përsëri përfunduan të katërtit.[14] Olimpiada e tij e fundit ishte Shkupi 1972, ku ai luajti në tabelën tre, shënoi 9½/16, dhe SHBA-të përfunduan të nëntat.[15]

Benko mundi katër lojtarë që mbanin titullin Kampion Bote në një moment. Ata janë Bobby Fischer, Mikhail Tal, Tigran Petrosian, dhe Vasily Smyslov. Rezultati i tij në karrierë kundër Fischer ishte tre fitore, tetë humbje dhe shtatë barazime. Pasi Fischer u tërhoq, Benko ishte një nga lojtarët e paktë me të cilët ai mbajti kontakt; thuhet se të dy korrespondonin çdo javë. Sipas Chessmetrics, në momentin e tij më të mirë, Benko u rendit i 17-ti në botë, me një vlerësim maksimal prej 2687.[16]

Disa hapje shahu që Benko i krijoi si pionier janë emëruar sipas tij:[5]

  1. ↑ The New York Times pohon se Benko vdiq "të hënën" (me fjalë të tjera, më 26 gusht).[1] Megjithatë, sipas ChessBase, gruaja e Benkos i shkroi Frederic Friedel: "I dashur Frederic, më vjen keq, burri im nuk mundi t'ju shkruante, sepse vdiq më 25 gusht.""[17]
  1. 1 2 3 4 5 6 7 8 9 10 McClain, Dylan Loeb (25 gusht 2019). "Pal Benko, Who Stepped Aside for Bobby Fischer, Dies at 91". The New York Times (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 26 gusht 2019.
  2. ↑ Benko, Pal. Silman, Jeremy. Pal Benko: My Life, Games, and Compositions. Siles Press. ISBN 978-1890085087 (2004)
  3. ↑ "Pal Benko's rating card". FIDE (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 27 gusht 2019. Marrë më 5 shtator 2019.
  4. ↑ Zeller, Frank (15 korrik 2018). "Pal Benko celebrates his 90th birthday". ChessBase (në anglisht).
  5. 1 2 3 4 5 "Pal Benko". World Chess Hall of Fame (në anglisht). 23 mars 2017. Arkivuar nga origjinali më 28 gusht 2019. Marrë më 28 gusht 2019.
  6. ↑ "Pal Benko dies aged 91". Chess24.com (në anglisht). Marrë më 27 gusht 2019.
  7. ↑ "Yearbook" (PDF). USchess.org (në anglisht). 2016. Arkivuar nga origjinali (PDF) më 5 dhjetor 2018. Marrë më 28 gusht 2019.
  8. ↑ "Canadian Championship History". Chess.ca (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 gusht 2019. Marrë më 28 gusht 2019.
  9. ↑ "12th Chess Olympiad, Moscow 1956, Group 4 standings". Olimpbase.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 8 tetor 2017. Marrë më 28 gusht 2019.
  10. ↑ "15th Chess Olympiad, Varna 1962, Group 2 standings". Olimpbase.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 9 tetor 2017. Marrë më 28 gusht 2019.
  11. ↑ "16th Chess Olympiad, Tel Aviv 1964, Group 4 standings". Olimpbase.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 11 gusht 2019. Marrë më 28 gusht 2019.
  12. ↑ "17th Chess Olympiad, Havana 1966, Group 3 standings". Olimpbase.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 nëntor 2018. Marrë më 28 gusht 2019.
  13. ↑ "18th Chess Olympiad, Lugano 1968, Group 2 standings". Olimpbase.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 6 maj 2016. Marrë më 28 gusht 2019.
  14. ↑ "19th Chess Olympiad, Siegen 1970, Group 3 standings". Olimpbase.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 16 shkurt 2018. Marrë më 28 gusht 2019.
  15. ↑ "20th Chess Olympiad, Skopje 1972, Group 8 standings". Olimpbase.org (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 10 janar 2018. Marrë më 28 gusht 2019.
  16. ↑ Chessmetrics Player Profile: Pal Benko
  17. Friedel, Frederic (27 gusht 2019). "Pál Benkö dies at 91". ChessBase (në anglisht). Arkivuar nga origjinali më 28 gusht 2019.

Lidhje të jashtme

[Redakto | Redakto nëpërmjet kodit]
Marrë nga "https://sq.wikipedia.org/w/index.php?title=Pal_Benko&oldid=2861215"