Brno

	Brno;
	Herb
	Mapa
	Informacje
Państwo	Czechy
Region	Kraj południowomorawski
Powierzchnia	230,18 km²
Wysokość	237 m n.p.m.
Ludność	402 739
Kod pocztowy	600 00 – 650 00
	Strona internetowa

Brno

Brno (niem. Brünn, w lokalnym dialekcie Štatl) to główne miasto Moraw (krainy historycznej w Czechach). Jest największym miastem Moraw i drugim co do wielkości miastem w Czechach pod względem liczby ludności i powierzchni. Zostało założone około roku 1000 i od XIV wieku pełniło funkcję stolicy Moraw. Brno jest sercem Moraw i ich ośrodkiem kulturalnym; mieści wiele instytucji związanych z historią i kulturą Moraw. Jednocześnie Brno stanowi centrum administracyjne współczesnego kraju południowomorawskiego. Liczy ponad 400 000 mieszkańców (2024) i leży w pięknym otoczeniu przyrody, pomiędzy winnicami Moraw Południowych a Krasem Morawskim.

Charakterystyka

Logo

Miasto Brno szczyci się szacowną historią tysiąca lat; od 1243 roku szczyci się statusem miasta i praktycznie zawsze nosiło tytuł stolicy Moraw, choć, przynajmniej oficjalnie, od 1948 roku Morawy nie istnieją już jako region autonomiczny. W silnie scentralizowanym państwie, takim jak Republika Czeska, gdzie prawie wszystkie ważne wydarzenia odbywają się w Pradze, Brno w godny podziwu sposób zachowało szczególne znaczenie, przynajmniej wśród Czechów. Brno, drugie pod względem wielkości i liczby ludności, to także miasto tętniące życiem kulturalnym i młodzieżowym, bogate w teatry, będące siedzibą drugiego co do wielkości uniwersytetu w kraju oraz licznych osobliwych instytucji i atrakcji. Jeśli Praga jest kwintesencją czeskiej kultury i historii, miastem Praskiej Wiosny i rewolucji lat 60. i 70. XX wieku, to Brno jest alternatywą – miastem, w którym wszystko może się wydarzyć, a „czeski charakter” może swobodnie wyrażać swój charakter.

Fakt, że miasto jest wciąż stosunkowo nietknięte przez turystykę masową i międzynarodową, stanowi istotną zaletę dla osób rozważających jego odwiedzenie: ceny są tu jeszcze niższe niż w Pradze, a kolejki praktycznie nie istnieją. Z drugiej strony, kryje ono w sobie bogactwo instytucji, które są prawdziwą siłą napędową regionu: Morawską Galerię Sztuki, Muzeum Narodowe w Brnie i Morawski Teatr Narodowy. Pokazy fajerwerków, które odbywają się tu w czerwcu i lipcu, należą do najbardziej spektakularnych w Czechach. Co roku artyści rywalizują ze sobą pod okiem około 200 000 zwiedzających.

Warto również odwiedzić okolice miasta, a zwłaszcza cmentarz żydowski, Dolinę Mariańską z wodospadami i lasami oraz pagórkowaty region na północ od Brna, zdominowany przez kaskadowy krajobraz o niespotykanym pięknie.

Język

Jeśli uczyłeś się języka czeskiego lub znasz go, możesz czuć się nieco zdezorientowany w Brnie ze względu na specyficzny dialekt, którym się tu mówi. Ogólnie rzecz biorąc, język mówiony (mluvená čeština) w Czechach znacznie różni się od języka używanego w mediach i literaturze oraz nauczanego za granicą (spisovná čeština), ale w Brnie różnice te pogłębia powszechne używanie rodzimego dialektu regionu, zwanego hantec. To unikalna mieszanka czeskiego, niemieckiego, jidysz i romskiego, połączona z charakterystycznym brneńskim akcentem. Dla zobrazowania, „pieniądze” po czesku to „penize”, a w Brnie „miłość” lub „tramwaj”, który po czesku brzmi „tramvaj”, nazywa się „šalina”. W ostatnich latach zainteresowanie dialektem brneńskim wzrosło i wiele napisano o jego cechach. Konkuruje z dialektem praskim o miano nieformalnego „slangu” całej Republiki. Jeśli znasz język czeski, możesz z przyjemnością go posłuchać i odkryć inne interesujące różnice w stosunku do języka standardowego. Jeśli chodzi o ogólną sytuację językową w Brnie, prawie wszyscy młodzi ludzie i dorośli w wieku do 40-45 lat mówią po angielsku, a wielu również po niemiecku, chociaż językiem używanym na co dzień we wszystkich kontekstach pozostaje czeski.

Geografia

Miasto położone jest w południowo-wschodniej części kraju, u zbiegu rzek Svitava i Svratka. Jest stolicą historycznego regionu Moraw, około 130 km od Wiednia i 200 km od Pragi. Obszar metropolitalny Brna zajmuje powierzchnię ponad 3000 km² (15 razy więcej niż obszar miejski).

Klimat

Najlepszymi miesiącami na odwiedzenie Brna są niewątpliwie maj, czerwiec i wrzesień, a także okres bezpośrednio poprzedzający lub następujący po lecie. W tych miesiącach oferta kulturalna miasta i łagodne temperatury sprawiają, że wizyta w Brnie jest naprawdę przyjemna. Latem miasto może być zamieszkane niemal wyłącznie przez turystów, podczas gdy Czesi masowo odwiedzają górskie kurorty wokół Brna. Miesiące zimowe do kwietnia oferują jednak tę zaletę, że są znacznie tańsze niż w innych miesiącach, ale trzeba liczyć się z niskimi temperaturami typowymi dla kraju śródlądowego, nie wspominając o tym, że wiele atrakcji (muzea, zamki, teatry itp.) pozostaje w tym okresie zamkniętych.

Historia

Równina Brneńska jest zamieszkana od czasów prehistorycznych. Brno, u stóp wzgórz Špilberk i Petrov, wyrosło jako ufortyfikowana osada należąca do Wielkomorawskiego Państwa, znana jako Stare Zamki, od neolitu do początku XI wieku, kiedy to stało się zamkiem lennych książąt Moraw. Brno po raz pierwszy wspomniano w Kronice Czeskiej Kosmasa z Pragi w 1091 roku, kiedy król czeski Wratysław II oblegał swojego brata Konrada I na zamku w Brnie. Uważa się, że założenie miasta datuje się na rok 1000.

W połowie XI wieku, wraz z podziałem Wielkich Moraw, Morawy zostały podzielone na trzy odrębne księstwa, z których każde, wywodzące się z dynastii Przemyślidów, było niezależne i podlegało wyłącznie Królestwu Czeskiemu. Siedzibami tych władców, a tym samym „stolicami” tych ziem, były grody Brno, Ołomuniec i Znojmo. Brno stało się oficjalną siedzibą margrabiów, z siedzibą w Spielbergu, a Ołomuniec siedzibą katolickiej diecezji morawskiej. W 1243 roku Brno zostało przekształcone w miasto otoczone murami na rozkaz Wacława I Czeskiego, który nadał mu również znaczące przywileje, takie jak tytuł miasta królewskiego.

Podczas wojen husyckich miasto było dwukrotnie oblegane, w 1428 i 1430 roku, lecz nie zostało zdobyte. W 1435 roku w Brnie zakończyły się negocjacje między mieszkańcami Pragi, królem Zygmuntem Luksemburskim i przedstawicielami Soboru Bazylejskiego.

„Południe w Brnie”

Ciekawostką dotyczącą Brna jest jego południe. Brneńskie dzwony i zegary publiczne wybijają południe, podczas gdy w innych częściach świata byłaby to godzina 11:00. Ten osobliwy zwyczaj – a zatem typowy dla miasta o wyjątkowym charakterze Brna – ma swoje korzenie historyczne. Wieczorem przed 13 sierpnia 1645 roku dowódca armii szwedzkiej, Torstenson, zarządził odwrót o godzinie 12:00 następnego dnia. Jednak mieszkańcy, obawiając się rewizji decyzji i pragnąc uwolnienia z oblężenia, przekonali proboszczów do bicia dzwonów (jedynych istniejących wówczas zegarów) co godzinę, kilka minut wcześniej, aby jak najszybciej uprzedzić odwrót armii. Następnego dnia południe zostało więc wybite godzinę wcześniej, a Szwedzi rozpoczęli odwrót. Od tamtej pory do dziś dzwony wybijają południe każdego dnia o godzinie 11:00, upamiętniając wyzwolenie miasta.

W 1641 roku, podczas wojny trzydziestoletniej, cesarz Świętego Cesarstwa Rzymskiego i margrabia Moraw, Ferdynand III Habsburg, na stałe przeniósł morawskie dwory do Brna, gdyż Ołomuniec stał się głównym celem Szwedów. W 1642 roku Ołomuniec został zmuszony do kapitulacji przed wojskami szwedzkimi, pod którymi pozostawał przez osiem lat. W latach 1643 i 1645 wojska szwedzkie pod dowództwem Lennarta Torstensona oblegały miasto, które odparło atak, zatrzymując jego marsz na Wiedeń i umożliwiając tym samym Cesarstwu Austriackiemu zreformowanie swoich armii.

W XVIII wieku zamek Spielberg został przebudowany na potężną twierdzę bastionową, która pozwoliła miastu przetrwać oblężenie pruskich wojsk Fryderyka Wielkiego w 1742 roku. W 1777 roku utworzono diecezję brneńską, przejmując jej terytorium od Ołomuńca; Pierwszym biskupem był Mathias Franz Graf von Chorinsky Freiherr von Ledske.

Pod koniec 1805 roku Brno zostało zajęte przez Napoleona, a 2 grudnia tego roku na jego obrzeżach rozegrała się bitwa pod Austerlitz między Napoleonem a armią austriacko-rosyjską.

W latach 1820–1830 Silvio Pellico i inni członkowie karbonariuszy byli więzieni w twierdzy Spielberg (po czesku Špilberk), która służyła jako więzienie, wraz z innymi węgierskimi więźniami politycznymi.

W 1839 roku do Brna dotarł pierwszy pociąg z Wiednia, co zapoczątkowało transport kolejowy na terenie dzisiejszych Czech.

W drugiej połowie XIX wieku Gregor Mendel przeprowadził w Brnie w opactwie augustianów św. Tomasza swoje słynne eksperymenty, które stały się prekursorami genetyki i współczesnej biologii. Wraz z rewolucją przemysłową miasto stało się jednym z austriackich ośrodków przemysłowych. Od zakończenia I wojny światowej Brno jest częścią Czechosłowacji.

Po zakończeniu I wojny światowej w 1918 roku Brno liczyło około 55 000 mieszkańców mówiących po niemiecku, w tym prawie wszystkich pochodzenia żydowskiego. Jednak prawie cała populacja żydowska Brna, licząca około 12 000 osób, została zamordowana przez nazistów podczas niemieckiej okupacji kraju w latach 1939–1945. Wszystkie czeskie uniwersytety, w tym ten w Brnie, zostały zamknięte przez nazistów w 1939 roku, a akademik uniwersytetu w Brnie służył później jako siedziba gestapo. W Brnie znajdował się jeden z 45 podobozów obozu koncentracyjnego Auschwitz, który w listopadzie 1943 roku stał się podobozem Buna-Monowitz. Znajdował się tam również inny obóz nazistowski, w którym przetrzymywano około 35 000 więźniów (głównie Czechów, ale także amerykańskich i brytyjskich jeńców wojennych, którzy byli tam więzieni i torturowani, a około 800 cywilów zginęło).

Po podziale w 1993 roku miasto stało się częścią Republiki Czeskiej. Czasami nazywane jest czeskim Manchesterem, ponieważ nadal mieści się w nim kilka światowej sławy fabryk.

W 2013 roku ukończono budowę AZ Tower, najwyższego wieżowca w Czechach.

Orientacja

Oprócz głównego dworca kolejowego, który jest niewątpliwie najważniejszym punktem w Brnie dla obcokrajowca, ponieważ pozwala dotrzeć do każdej atrakcji w zaledwie kilka minut, w mieście znajdują się co najmniej dwa inne ważne place:

1 Plac Wolności (Namesti Svobody), który wyznacza geograficzny środek miasta. Stąd można wsiąść do jednej z głównych linii tramwajowych, aby zwiedzić to urokliwe miasto.
2 Plac Kalafiorowy (Zelný trh), z Muzeum Morawskim, stanowi serce historycznego centrum i punkt wyjścia dla wielu wycieczek z przewodnikiem po Brnie. W centrum tego małego placu stoi fontanna Parnas.

Dzielnice

Brno jest – jak wspomniano – drugim co do wielkości miastem w Czechach; z czasem wchłonęło znaczną liczbę sąsiednich wsi i miasteczek, które stały się jego dzielnicami. Rezultatem tej inkorporacji jest metropolia, która wydaje się – o ile to możliwe – jeszcze bardziej zróżnicowana i wielokulturowa niż Brno w przeszłości. W sumie istnieje 29 dużych dzielnic miejskich, a na czele z nimi stoi Brno-střed, centralny punkt miasta, w którym znajduje się niemal wszystkie jego atrakcje. Dzielnice cieszą się pewnym stopniem autonomii i należy je traktować jako małe miasta zjednoczone pod egidą Brna; każda ma własny herb, własnego burmistrza i własną administrację lokalną z własną siecią informacyjną (w tym własną stronę internetową dla każdej dzielnicy) oraz oddziałami najważniejszych organów publicznych.

Każda z wymienionych poniżej dzielnic jest dodatkowo podzielona na jednostki zwane „podziałami katastralnymi”. W Brnie-střed na przykład Město Brno, Staré Brno (Stare Brno), Štýřice, Veveří i Stránice. Podziały te funkcjonują trochę jak nasze dzielnice i służą praktycznym celom wytyczenia mniej lub bardziej rozległego obszaru dzielnicy.

Podział Brna

Brno-střed – obejmujący dzielnice Město Brno, Staré Brno, Štýřice, Veveří i Stránice – stanowi serce miasta i mniej więcej odpowiada Brnu właściwemu, jakie istniało przed utworzeniem obszaru metropolitalnego. Geograficznie graniczy z dwiema rzekami Brna: Svratką i Svitavą. Prawie wszystkie atrakcje i informacje w tym artykule odnoszą się do tej dzielnicy. Nieliczne, nieznajdujące się w Brnie-centrum, to atrakcje lub miejsca, które z czasem zyskały szczególne znaczenie i są postrzegane jako własne przez wszystkich mieszkańców Brna, niezależnie od dzielnicy. Należą do nich tor Grand Prix i stadion lokalnej drużyny hokejowej.
Brno-Bohunice – położone na południe od centrum miasta i dobrze z nim skomunikowane, po raz pierwszy udokumentowane w 1230 roku jako samodzielne miasto, a w latach 90. XX wieku stało się dzielnicą metropolii brneńskiej. Tutaj znajduje się największy szpital na Morawach, kościół św. Anny, oraz nowy kampus uniwersytecki (Univerzitní kampus), w którym mieszczą się wydziały nauk ścisłych. W dzielnicy znajduje się również duże centrum handlowe TESCO.
Brno-Bosonohy – wciąż znane pod staroniemiecką nazwą Parfuß, która odnosiła się do miasta, które później stało się dzielnicą Brna. Bosonohy położone są na południowy zachód od centrum miasta. W tej dzielnicy znajduje się stary rynek, który do dziś stanowi centrum życia Bosonohy, oraz rezerwat przyrody o nazwie Bosonožský hájek.
Brno-Bystrc – Bisterz po niemiecku i Bástr w lokalnym dialekcie – ta dzielnica rozciąga się na północny zachód od centrum miasta i jest największą w Brnie. Bystrc słynie z położenia przy brneńskim zoo i rezerwacie przyrody, który obejmuje duże sztuczne jezioro utworzone przez zaporę, znane lokalnie jako „Brneńskie Morze” i jest popularnym miejscem wśród miłośników kolarstwa i sportów wodnych. Cały region jest zasilany przez rzekę Svratkę. Region ten ma duże znaczenie dla gospodarki Brna jako członek związku blisko 75 gmin o nazwie „Velkopavlovická vinařská podoblast”, połączonych długimi tradycjami winiarskimi. W istocie, Bystrc produkuje jedno z najsłynniejszych i najbardziej cenionych win morawskich w Czechach.
Brno-Černovice – po niemiecku Tschernowitz – ten region został założony jako samodzielna wieś około 700 lat temu. Poważnie zniszczona przez najazdy szwedzkie w 1645 roku, wieś przez wieki pozostawała na wpół opuszczona, a jej mieszkańcy utrzymywali się niemal wyłącznie z lokalnych produktów rolnych. W XIX wieku stał się siedzibą ważnego szpitala psychiatrycznego (warto zauważyć, że w dzielnicy Pragi o tej samej nazwie znajduje się również miejski szpital psychiatryczny), instytucji, z której region ten słynie do dziś. Oprócz ośrodka dla uchodźców, który góruje nad całą okolicą, dzielnica nie oferuje nic więcej poza kilkoma przyjemnymi restauracjami i terenem przystosowanym do imprez sportowych.

Brno-Chrlice — Powiat Chrlice, położony na południowo-wschodnich obrzeżach Brna, z własnym dworcem kolejowym, należy również do ligi winiarskich gmin Moraw Południowych. Choć dziś wydaje się małą, niemal nieistotną wioską na obrzeżach Brna, Chrlice jest zamieszkane od V tysiąclecia p.n.e. Kilka lat temu wykopaliska odsłoniły ślady osadnictwa neolitycznego, celtyckiego, a w końcu germańskiego. Z architektonicznego punktu widzenia Chrlice są interesujące ze względu na zamek, rezydencję biskupów brneńskich w XVIII i XIX wieku, przed którym stoi posąg poświęcony św. Janowi Nepomucenowi.
Brno-Ivanovice — Położone na północnych obrzeżach metropolii Brna, Ivanovice znajdują się przy linii kolejowej prowadzącej do Pragi i dlatego są pierwszą dzielnicą, którą zobaczysz, przyjeżdżając do miasta pociągiem ze stolicy. Ivanovice wyznaczają również granicę obszaru metropolitalnego z sąsiednimi gminami, w tym z niewielką gminą Jinačovice; granica ta, oznaczona żółtymi i czerwonymi kamieniami, przebiega w całości przez chroniony obszar przyrodniczy Baba Park 4, również na terenie powiatu Ivanovice.
Brno-Jehnice — Pierwsze wzmianki o Jehnicach pochodzą z końca XIII wieku. Obecnie Jehnice to dzielnica głównie mieszkalna, praktycznie pozbawiona atrakcji. Większość tutejszych zabytków została zniszczona na przestrzeni wieków, ostatnim z nich był zamek, zburzony przez nazistów na początku II wojny światowej. Wielu lokalnych przedsiębiorców porzuciło również swoją działalność (głównie browary), aby przenieść się do miasta. Przez teren Jehnic przepływa niewielki strumień Jehnický potok.
Brno-jih – duża dzielnica położona bezpośrednio na południe od centrum Brna (sama nazwa, jih, oznacza „południe”), składa się z kilku mniejszych, bardzo zróżnicowanych dzielnic. Podczas gdy dzielnice Dolní Heršpice i Přízřenice zachowały swój wiejski i winiarski charakter, inne dzielnice, takie jak Komarov (centrum administracyjne powiatu), z czasem nabrały wyraźniejszego charakteru miejskiego. Brno-Jih to miejsce, gdzie łączą się dwie brneńskie rzeki: Svratka i Svitava. To właśnie tam znajdują się duże brneńskie centra handlowe, o których opowiemy później w części poświęconej zakupom. Politycznie Brno-Jih jest dość osobliwe: choć był to pierwszy okręg włączony do Brna w połowie XIX wieku, dziś istnieją oddolne ruchy na rzecz przywrócenia – przynajmniej niektórym dzielnicom – autonomii administracyjnej jako odrębnych gmin. Tendencja ta kontrastuje z większością gmin wokół Brna, które dążą do włączenia ich do tkanki metropolitalnej.
Brno-Jundrov – starożytna dzielnica zachodnia, Jundrov istnieje od 1277 roku i obecnie jest wyłącznie mieszkalnym obszarem nad brzegiem Svratki, rzadko odwiedzanym i, szczerze mówiąc, mało interesującym dla turystów. Na zachód od dzielnicy znajduje się droga dojazdowa do zalesionych wzgórz Brna, raju dla miłośników pieszych wędrówek i przyrody. Brno-Kníničky – położone na północ od centrum miasta, pomiędzy ogrodem zoologicznym a „Brneńskim Morzem”, tamą, o której będziemy wielokrotnie wspominać w tym artykule, Kníničky zachowały – pomimo przyłączenia do metropolii takiej jak Brno – swój wiejski charakter.
Brno-Kohoutovice – położone na zachód od centrum Brna, Kohoutovice są całkowicie otoczone lasami i zalesionymi wzgórzami. To kolejna dzielnica metropolitalna Brna, która zachowała niezależny charakter małej wioski, oferującej mieszkańcom wszystko, czego potrzebują do codziennego życia, od szkół podstawowych po supermarkety, kościoły, restauracje i urzędy.
Brno-Komín – położony na północny zachód od centrum miasta, przy drodze prowadzącej z centrum do ogrodu zoologicznego, Komín to urokliwa okolica, położona tam, gdzie płaski teren Brna zaczyna się wznosić i przybierać typowy dla przedmieść pagórkowaty kształt. W tej dzielnicy, położonej bardzo blisko centrum Brna, a przez to chłonącej gwar metropolii, znajduje się również pomnik poległych żołnierzy rosyjskich oraz kościół pod wezwaniem św. Wawrzyńca, wyjątkowo piękny w porównaniu z innymi wiejskimi kaplicami w tej dzielnicy.
Brno-Královo Pole – dynamicznie rozwijająca się dzielnica położona bezpośrednio na północ od centrum miasta, Královo Pole zachowało niewiele śladów swojej wiejskiej przeszłości i dziś jest niemal w całości pokryta dużymi budynkami mieszkalnymi, ale także budynkami przemysłowymi i ważnymi instytucjami. Znajduje się tu również wydział informatyki lokalnego uniwersytetu, kilka ośrodków sportowych i kilka sklepów.
Brno-Líšeň — położone dalej na wschód niż Brno, u wrót rozległych lasów jodłowych i liściastych, które są idealnym miejscem dla miłośników jazdy na rowerze.

Brno-Maloměřice a Obřany – na północno-wschodnich obrzeżach metropolii, dzielnica ta jest ważną siedzibą Kolei Morawskich; nadal zachowuje swoje powołanie jako centrum uprawy winorośli, mimo że miejski charakter i wpływy Brna w ostatnich latach stają się coraz silniejsze.
Brno-Medlánky – położona nieco na północ od Královo Pole, dzielnica ta jest jedną z niewielu przedmieść Brna wartych odwiedzenia, jeśli dysponuje się wystarczająco dużo czasu. Oprócz słynnego i przyjemnego parku, w Medlánkach nadal znajduje się zabytkowy zamek, niegdyś barokowy, obecnie przekształcony w stylu angielskim, wraz z zadbanymi ogrodami. Większość budynków i atrakcji w tej dzielnicy pochodzi z XVIII wieku, w tym piękna barokowa figura św. Jana Nepomucena, dzieło nieznanego artysty.
Brno-Nový Lískovec – Obszar ten, odpowiadający obszarowi starożytnego miasta Nowy Liskowiec, leży u podnóża wzgórza zwanego Kamiennym Wzgórzem (Kamenný vrch), które wyznacza początek rezerwatu przyrody o tej samej nazwie. Obszar ten jest domem dla największej zachowanej kolonii pewnego gatunku kwiatu, Pulsatilla grandis, zwanego również kwiatem wielkanocnym ze względu na wiosenne kwitnienie. W samym regionie żyje co najmniej 55 000 okazów tej rośliny.
Brno-Ořešín — Położony na północnym skraju przedmieść Brna, Ořešín jest w dwóch trzecich otoczony terenami leśnymi i jest najmniejszą dzielnicą Brna. Na granicy tej dzielnicy rozpoczyna się duży chroniony rezerwat przyrody.

Brno-Řečkovice a Mokré Hore – wieś na północ od Brna o silnym charakterze miejskim, w której dominuje jeden z najwyższych szczytów aglomeracji brneńskiej, wzgórze zwane „Mokrá Hora” (Mokra Góra).
Brno-sever – nazwa tej dzielnicy oznacza „Brno-północ” i zdradza jej położenie. Charakterystyczny dla tej dzielnicy jest kształt klepsydry, której dolna część jest obecnie zintegrowana z tkanką miejską samego Brna. Znajdują się tu ważne atrakcje, takie jak Muzeum Kultury Romskiej i Teatr Mimi Fortunae. Na północy, podobnie jak wszystkie peryferyjne dzielnice Brna, rozciągają się rozległe tereny leśne.
Brno-Slatina – na dalekich wschodnich obrzeżach metropolii, Slatina powstała w XIX wieku jako ośrodek wiejski; Obecnie miejscowość niemal całkowicie utraciła swój charakter małej wioski i - z wyjątkiem małego centralnego rynku, typowego dla wiejskich wsi morawskich - przekształciła się w jedną z dzielnic mieszkalnych Brna.
Brno-Stary Lískovec — Dzielnica składa się głównie ze starych domów z prefabrykatów, pochodzących z lat 70. XX wieku, choć rdzeń tego niegdyś samodzielnego miasta ma znacznie starsze korzenie. Na terenie Starego Lískovca znajduje się stary dwór cysterski, który stał się inspiracją dla wielu legend, w tym legendy o pobycie w tym budynku Elżbiety Rychezy z Polski, patronki zakonu cysterek i głównej fundatorki bazyliki Wniebowzięcia NMP w centrum Brna. W rzeczywistości jednak nic nie potwierdza tej opowieści.
Brno-Tuřany — Tuřany, południowo-wschodnia dzielnica Brna, wciąż zachowuje swój wiejski charakter. Do pereł tego regionu należy niewątpliwie Kościół Konwentualny Zwiastowania NMP (Kostel Zvěstování Panny Marie), piękny barokowy kościół, w którym znajduje się zabytkowa drewniana figura Matki Boskiej. Według legendy jest to ta sama figura, którą ewangeliści, święci Cyryl i Metody, przywieźli ze sobą na Morawy w IX wieku. W Tuřanach znajduje się również ważny budynek wyznania husyckiego – Kaplica Husycka (Husův sbor).
Brno-Útěchov – Położona na północ od Brna, ta dzielnica jest drugą najmniejszą spośród tworzących metropolię; niemal całkowicie odizolowana od miasta i otoczona lasami, starożytna wieś Autiechau, jak nazywali ją Niemcy, jest bardzo poszukiwanym obszarem mieszkalnym dla tych, którzy chcą mieszkać blisko miasta, a jednocześnie zanurzyć się w naturze i relaksującej atmosferze. Útěchov leży również bardzo blisko Adamova, małego morawskiego miasteczka, w którym znajduje się ciekawe muzeum przyrodnicze i kościół św. Barbary, w którym znajdują się oryginalne drewniane rzeźby wykonane dla opactwa Zwettl w Austrii.
Brno-Vinohrady — Vinohrady, niewielki okręg na północny wschód od Brna, również należą do grona gmin winiarskich; podobnie jak wiele innych tego typu, częściowo utraciły swój wiejski charakter na rzecz wyraźnej urbanizacji. Położone na zboczu wzniesienia, Vinohrady są widoczne z kilku punktów w Brnie.
Brno-Žabovřesky — Žabovřesky znajdują się na lewym brzegu rzeki Svratki, na północny zachód od historycznego centrum Brna, do którego są stosunkowo blisko. Žabovřesky wyróżniają się miejskim charakterem. Dzielnica charakteryzuje się dwoma dużymi parkami: parkiem „Wilsonův les”, który wyznacza południową granicę miasta, oraz parkiem leśnym na Wzgórzu Palackiego, który stanowi najbardziej wysuniętą na północ część Žabovřesky.
Brno-Žebětín — nazwa tej dzielnicy prawdopodobnie pochodzi od imienia arystokraty Žabaty, do którego należał majątek, na którym znajdowała się wieś. Niegdyś składała się z trzech oddzielnych wsi, a od 1972 roku jest dzielnicą Brna. Jej terytorium, położone w połowie drogi między sercem metropolii a zalesionymi wzgórzami na zachodzie, jest domem dla dwóch małych strumieni, które wpływają do Zapory Brneńskiej na północnym zachodzie. Ogólnie rzecz biorąc, Žebětín pozostaje dość niezależny i ma nawet własną drużynę piłkarską, która ostatnio zyskała sporą popularność w mistrzostwach regionalnych.
Brno-Židenice — praktycznie wkomponowane w centrum Brna, Židenice znajdują się na wschód od centrum i słyną z obecności monumentalnego cmentarza żydowskiego i parku wokół Białej Góry (Bilá hora).

Dojazd

Samolotem

1 Lotnisko Brno-Tuřany (IATA: BRQ). Chociaż oferuje niewiele połączeń, jest bardzo dogodne i może poszczycić się imponującą konstrukcją. Osoby zainteresowane nowoczesną architekturą mogą chcieć je odwiedzić, nawet jeśli nie mają szczęścia przylecieć na lotnisko.

Ryanair lata do 6 razy w tygodniu do Londynu-Stansted (przez cały rok) i 4 razy w tygodniu do Mediolanu-Bergamo (w sezonie). Smartwings obsługuje sezonowe loty do Egiptu i na Wyspy Kanaryjskie. Autobus E76 kursuje co 30 minut w godzinach 04:30–23:30 do dworców autobusowego i kolejowego w centrum miasta. Opłata za przejazd wynosi 25 CZK (12 CZK dla dzieci poniżej 15 lat), a na bagaż ponadgabarytowy należy wykupić bilet ulgowy (12 CZK). Bilet można kupić w kasowniku w autobusie (płatność zbliżeniowa Visa/Mastercard) lub w automacie biletowym w hali przylotów. W nocy dostępne jest połączenie autobusem nocnym linii N89.

Inne lotniska w dużych miastach „w pobliżu”, dostępne w ciągu 1-2,5 godziny, to:

Bratysława (IATA: BTS). Największe lotnisko na Słowacji.
Port Lotniczy im. Václava Havla (IATA: PRG) (Praga). edit
Międzynarodowy Port Lotniczy w Wiedniu (Wien Schwechat; IATA: VIE) (Wiedeń).
- Student Agency. Z tego lotniska kursuje 9 bezpośrednich autobusów dziennie. Znacznie taniej jest skorzystać z lokalnej komunikacji miejskiej w Wiedniu do Stadionu (stacja metra linii U2) i stamtąd dojechać tymi samymi autobusami. Z jakiegoś powodu podróż na lotnisko kosztuje dwa razy więcej, więc znacznie taniej jest skorzystać z austriackiej komunikacji miejskiej. 16 €. edytuj
Tourbus, a.s.. 1–2 bezpośrednie autobusy dziennie z lotniska. 8,60 €.

Pociągiem

Brno leży na trasach Praga–Wiedeń i Praga–Bratysława–Budapeszt, a wszystkie pociągi IC, EC i RailJet zatrzymują się tutaj. Niektóre pociągi z Pragi kończą tu swój bieg.

Praga: 2,5 godz., pociągi IC/EC/RailJet kursują co godzinę: Bilety standardowe są drogie (cena regularna wynosi 360 CZK), ale istnieją tańsze opcje: można kupić bilet SuperAkční za 119 CZK lub bilet Včasná za 205 CZK. Bilet SuperAkční można wykorzystać tylko na konkretny pociąg. Liczba biletów SuperAkční i Včasná na konkretny pociąg lub dzień jest ograniczona i zazwyczaj są one dostępne tylko po wcześniejszym zakupie. Wszystkie rodzaje biletów można kupić zarówno online, jak i w kasie biletowej na dworcu kolejowym. W przypadku regularnych podróży warto kupić kartę lojalnościową ČD (In Karta). Prywatny operator RegioJet oferuje połączenia kolejowe dziesięć razy dziennie. Bilety są sprzedawane online i na dworcu. 11-16 EUR.
Ołomuniec: 1,5 godz., co 2 godziny: Uważaj, aby wsiąść w pociąg bezpośredni, ponieważ inny pociąg do Ołomuńca przez Brzecław odjeżdża mniej więcej o tej samej porze, co wydłuży podróż o 40 minut. 150 CZK.
Ostrawa: 2,5 godz., co godzinę. Obsługiwane przez Regiojet, 9 EUR.
Bratysława: 1,5 godz., pociągi EC co 2 godziny, 290 CZK. Pociągi Regiojet kursują cztery razy dziennie, 7-9 EUR.
Pilzno: 6,5 godz., co 2 godziny, 500 CZK. (lepiej pojechać pociągiem do Pragi, 1⅓ godz., 219 CZK; i tam przesiąść się na przesiadkę)
Wiedeń: 1½ godz., pociągi Railjet co 2 godziny (odjeżdżają ze stacji Wien Hbf, choć można również odjechać z innych stacji dalej od centrum miasta), 30 EUR. Pociągi Regiojet kursują pięć razy dziennie, 15 EUR.
Rijeka: nocny Regiojet zatrzymuje się tutaj w drodze do Pragi. (nie kursuje już od października 2024)

2 Brno hlavní nádraží (Dworzec Główny w Brnie). Blisko centrum miasta, prawie wszystkie atrakcje znajdują się w zasięgu kilku minut spacerem. Atrakcje te znajdują się na północ od stacji, po lewej stronie po wyjściu; kieruj się znakiem „Centrum”, a nie „Centra”.

Samochodem

Korzystając z autostrad - autostrada z Pragi i Ostrawy (Polski) lub korzystając z dowolnej drogi krajowej, z Bratysławy lub z południa (biegnie w kierunku Wiednia, ale kończy się około 25 km przed granicami). Za przejazd autostradami obowiązują opłaty – winiety.

Autobusem

Istnieją połączenia autokarowe z różnych europejskich destynacji, w tym z Pragi, gdzie regularnie kursują autobusy oferujące różnorodne udogodnienia i przystanki (np. z lotniska w Pradze). Rozkład jazdy wszystkich autobusów (w tym międzynarodowych) można znaleźć w systemie IDOS.

Wykorzystywane są dwa główne dworce autobusowe. Kilkaset metrów na północ od dworca kolejowego znajduje się 3 ulica Benešova, przy hotelu Grand, z którego korzystają m.in. RegioJet (dawniej Student Agency) i Flixbus. Znacznie większy, ale i bardziej oddalony dworzec autobusowy, 4 Dworzec Autobusowy Zvonařka, obsługuje autobusy lokalne i międzynarodowe. Zazwyczaj autobusy zatrzymują się tylko na jednym dworcu, sprawdź bilet z wyprzedzeniem, który to.

Flixbus. Uważaj, rezerwując miejsce, ponieważ ich plan miejsc może być nieprawidłowy. W autobusie nie ma nic między rzędami 14 a 20. Z Wiednia odjazdy odbywają się zarówno z lotniska, jak i z dworca autobusowego. Wiedeń 12 EUR (w przedsprzedaży) / 18 EUR (w dniu wyjazdu). Praga 10 EUR. (
Regiojet. Oferuje wszystkim darmową kawę, gazety i filmy. Brno jest głównym węzłem komunikacyjnym, a autobusy podróżują po Europie i słyną z wysokiej jakości usług. Wiedeń 10 EUR (z wyprzedzeniem) / 15 EUR (w dniu wyjazdu). Praga 11 EUR.
Tourbus, a.s. Również z siedzibą w Brnie, obsługuje wiele kierunków i jest szczególnie tani w przypadku niektórych połączeń międzynarodowych. Wiedeń 5 EUR. edycja
Eurolines CZ/Touring Bohemia, s. r. o.. Trasy międzynarodowe i krajowe. Niektóre usługi obejmują bezpłatne gazety, czasopisma i wodę butelkowaną, a niektóre nawet Wi-Fi. Zarezerwuj z wyprzedzeniem, aby uzyskać najlepszą cenę.

Taxi

Staraj się unikać taksówek na ulicy (transport publiczny jest zawsze lepszą opcją w Brnie), a jeśli musisz, ustal cenę za przejazd z góry. W przypadku taksówek przywoływanych na ulicy maksymalna cena wynosi 30 Kč/km. Wskazane jest, aby zadzwonić do jednego z głównych usług taxi w Brnie:

Lido Taxi, +420 542 214 221. (30 Kč/km)
City Taxi Brno, +420 542 321 321. (30 Kč/km)

Statkiem

Niekonwencjonalnym, ale pięknym sposobem na dotarcie do Brna (a właściwie tuż za miastem) jest skorzystanie z łodzi płynącej z miejscowości Veverská Bitýška, która (tylko w sezonie letnim) zabierze Cię w rejs przez Brněnská přehrada (jezioro zaporowe w Brnie) do Brna-Bystrc. Stamtąd możesz kontynuować podróż tramwajem do centrum miasta.

Transport

Zintegrowany System Transportowy Kraju Południowych Moraw (IDS JMK) obejmuje transport publiczny w Brnie i całym Kraju południowomorawskim; obejmuje pociągi podmiejskie, tramwaje (zwane w lokalnym dialekcie „šalina”), autobusy i trolejbusy. Komunikacja dzienna kończy się o godzinie 23:00, autobusy nocne kursują co godzinę i mają centralny węzeł przesiadkowy na Dworcu Głównym. Niektóre autobusy nocne mają przesiadkę na autobusy nocne w regionie, dzięki czemu można dostać się z Brna nocą do okolicznych miejscowości.

W przypadku podróży w obrębie miasta dostępne są bilety przesiadkowe krótkie (ważne 15 min, 20 Kč) i długie (60 min, 25 Kč). Bilety są dostępne w żółtych automatach biletowych na przystankach autobusowych i tramwajowych oraz w kasach dworcowych. Osoby w wieku 70 lat i starsze podróżują bezpłatnie, należy okazać paszport (dowód osobisty) w przypadku kontroli biletów.

W Brnie funkcjonuje system Beep&Go, w ramach którego każdy autobus, trolejbus i tramwaj w mieście posiada terminal do bezdotykowego zakupu biletów za pomocą karty kredytowej, smartfona lub smartwatcha. System ten zastąpił kupowanie biletów u kierowcy. Koszt biletu jest taki sam, a bilet jest wirtualnie przechowywany na karcie/telefonie. Można również kupić bilety dla osób podróżujących z Tobą lub bilety na więcej stref. Wsiadając do pojazdu komunikacji miejskiej, wystarczy nacisnąć sygnał dźwiękowy na wybranym urządzeniu na terminalu przy drzwiach i nacisnąć ponownie przed wyjściem. Na koniec dnia wszystkie przejazdy zostaną zliczone, a bilet zostanie wybrany w najlepszej możliwej taryfie (maks. 90 Kč za bilet 24-godzinny). System ten nie dotyczy pociągów i promów – automat biletowy znajduje się na peronie, z którego odjeżdża pojazd. Po przyjeździe kontrolera biletów należy zbliżyć urządzenie do specjalnego czytnika, który zostanie mu przedstawiony. Należy użyć tego samego urządzenia, którego użyto do zakupu biletu, ponieważ usługi takie jak Google Pay czy Apple Pay generują wirtualne karty kredytowe podczas płatności.

[[Kraj południowomorawski[[ jest podzielony na strefy taryfowe. Brno składa się z dwóch stref. Bilety IDS JMK są ważne we wszystkich autobusach i pociągach podmiejskich (kategoria Os, Sp i R), a cena różni się w zależności od liczby stref, przez które się przejeżdża.

Jednodniowy bilet sieciowy kosztuje 90 CZK na Brno i 190 CZK na cały region. W weekendy na jednym bilecie sieciowym mogą podróżować dwie osoby dorosłe i troje dzieci.

Jeśli zdecydujesz się zabrać ze sobą rower, mapa ścieżek rowerowych jest dostępna na stronie Brnonakole.cz. Zabrania się wjazdu pojazdami z napędem alternatywnym (rowerami elektrycznymi, hulajnogami elektrycznymi itp.) z wyjątkiem wózków inwalidzkich w transporcie publicznym. Chociaż centrum miasta jest płaskie i łatwo dostępne dla rowerów, jazda na rowerze w strefie pieszej (głównie na Placu Wolności (náměstí Svobody) i okolicznych ulicach) jest zabroniona w dni robocze w godzinach 9:00-17:00. W mieście działa również wypożyczalnia rowerów Rekola ze stojakami na rowery (cena 25 CZK/rower za 30 minut). Wypożyczalnia rowerów i rowerów elektrycznych RentBike.cz znajduje się w centrum miasta, naprzeciwko kościoła św. Michała, ale po rezerwacji przez formularz internetowy może dostarczyć rower lub rowery pod wskazany adres (cena w jedną stronę wynosi 280 CZK (stan na grudzień 2024). Oferuje również wycieczki rowerowe z przewodnikiem.

Warto zobaczyć

Centrum miasta jest pełne zabytkowych budynków, starych kościołów, teatrów, fontann, rzeźb, klubów, restauracji itp. Jest bardzo zwarte, więc można po prostu spacerować po większości interesujących miejsc.

Architektura

1 Klasztor Kapucynów (Kapucínský klášter), Kapucínské náměstí 5, ☎ +420 539 002 163. listopad – marzec: Po – So 10:00–16:00, Nie 11:00-16:30, kwiecień-październik: Po-So 09:00-18:00, Nie 11:00-17:00. XVII-wieczny klasztor znajduje się w samym centrum miasta. Ma barokowe posągi i wystawę mumifikowanych mnichów w podziemnym grobowcu. 70 Kč.
2 Kościół św. Jakuba, Jakubské náměstí. Cz-So 09:30-18:00, Pon: zamknięte. Kościół ten jest bez wątpienia jednym z najważniejszych kościołów w Brnie. To duży gotycki kościół, założony w XIII wieku. Pozostał niezmieniony od XVII wieku, co jest dość rzadkie). Pod kościołem znajduje się Ossuarium w Brnie, drugie co do wielkości ossuarium w Europie (po katakumbach paryskich), otwarte od 2012 r. 140 Kč.
3 Stary Ratusz, Radnická 8 (między Náměstí Svobody a dworcem głównym). Zobacz ukochane symbole Brna Smok Brneński (Brněnský drak) i Koło. Zauważ również krzywą wieżę nad wejściem. Legenda głosi, że rada miasta usztywniła murarza, który ją zbudował, i zrobił krzywy ornament w przypływie pikowania.
4 Katedra Petrov, ulica Petrov. Katedra: 08:15–18:30; wieża: od maja do września 12:00–18:30, od października do 12:00–17:00; krypta: Czw – Nie 11:00–17:00. Katedra św. Piotra i Pawła, znana jako Petrov, stanowi dominującą sylwetkę panoramę Brna. (Petrov to nazwa wzgórza, na którym zbudowana jest katedra, a nie katedra)
5 Zamek Špilberk (Hrad Špilberk), ☎ +420 542 123 615, e-mail: muzeum.brno@spilberk.cz. Od maja do września 09:00–18:00, od października do kwietnia 10:00–17:00. Dawniej główny zamek królewski na Morawach, siedziba margrabiów (władców) Moraw i niegdyś siedziba króla Świętego Cesarstwa Rzymskiego (król Jobst z Moraw). Później stała się słynną fortecą, która przez długi czas była wykorzystywana jako jedno z najbardziej przerażających więzień w Austro-Węgrzech. Wielu ludzi było torturowanych tutaj z całej Europy, głównie w czasach Austro-Węgier. To muzeum miejskie z restauracją i pięknym parkiem wokół, otwarte na spacery i piękne zwiedzanie, zamek i park są częścią narodowego dziedzictwa kulturowego Republiki Czeskiej. Wystawy stałe 120 Kč, kazamaty 70 Kč.
6 Willa Tugendhat, Černopolní 45 (przystanek tramwajowy „Dětská nemocnice”), ☎ +420 545 212 118. Willa znajduje się na liście światowego dziedzictwa UNESCO. Zaprojektowana przez Miesa van der Rohe, jest uważana za klasyczny przykład architektury Bauhausu, a także była miejscem spotkania, które zadecydowało o Velvet Divorce, który oddzielił czeskie i słowackie republiki w 1992 roku. z przewodnikiem; wycieczki prowadzone są co godzinę i należy je rezerwować z wyprzedzeniem (patrz strona internetowa Villi). Budynek został ponownie otwarty w marcu 2012 r. po gruntownej renowacji.
7 Ulica Veveri (Ulice Veveří). Ta ulica to grupa wybitnych secesyjnych budynków zwanych Tivoli (przystanek tramwajowy Konečného náměstí) oraz szereg barokowych i innych pięknych zabytkowych budynków. W pobliżu znajduje się jeden z trzech ogrodów botanicznych w Brnie. Ulica biegnie od historycznego centrum i prowadzi na północ.
8 Villa Stiassni, Hroznová 14, ☎ +420 778 545 993. Została zbudowana w latach 1927-1929 dla właściciela rodzinnej fabryki tekstyliów Alfreda Stiassniego. Była to później willa rządowa, która gościła wiele ważnych wizyt państwowych, takich jak prezydenta Edvarda Benesa czy kubańskiego dyktatora Fidela Castro.

Kultura

9 Muzeum Genetyki Mendla, Mendlovo náměstí (przystanek tramwajowy „Mendlovo náměstí”), ☎ +420 549 496 669, e-mail: info@mendelmuseum.muni.cz. Wt – Nie 10:00–17:00. Najbardziej znany biolog w historii genetyki pracował i zmarł w Brnie. To ciekawe muzeum upamiętnia jego rewolucyjne badania. Dostępne informacje w języku angielskim. 60 Kč, wstęp wolny w każdą ostatnią środę w miesiącu.
Galeria Morawska, 4 +420 532 169 111, e-mail: info@moravska-galerie.cz. Śr–Nie 10:00–18:00. Drugie co do wielkości muzeum sztuki w Republice Czeskiej. Wystawia głównie sztukę morawską i sztukę użytkową w całej historii. Najbardziej polecana jest wystawa nowoczesnej sztuki morawskiej. Galeria składa się z trzech budynków: Wstęp do wszystkich trzech budynków 300 Kč.
- 10 Pałac Gubernatora (Místodržitelský palác), Moravské náměstí. 140 Kč.
- 11 Muzeum Sztuki Dekoracyjnej (Uměleckoprůmyslové muzeum), Husova 14. 150 Kč.
- 12 Pałac Pražáka (Pražákův palác), Husova 18. 120 Kč.
13 Muzeum Morawskie (Moravské zemské muzeum), Zelný trh 8, ☎ +420 533 435 220, e-mail: mzm@mzm.cz. Tu – Sa 09: 00–17: 00. To drugie co do wielkości i najstarsze muzeum w Republice Czeskiej. Zostało założone w 1817 roku przez cesarza Franciszka I, a dziś ma zbiory z milionami przedmiotów z różnych dziedzin ludzkiej historii. Oprócz głównego budynku w pałacu Dietrichstein w Zelný trh muzeum ma różne gałęzie: 130 Kč.
- Pawilon Anthropos, Pisárecká 5 (przystanek autobusowy „Anthropos”), ☎ +420 543 248 391. Wt-Pią 09:00-18:00, Sob-Nie 10:00-18:00. Wystawa poświęcona najstarszej historii osady na Morawach i na całym kontynencie europejskim. Wystawy stałe: dorośli 80 Kč, ulgowy 40 Kč, rodzina 190 Kč. Wszystkie wystawy: dorosłe 150 Kč, ulgowy 75 Kč, rodzina 375 Kč.
- Dziedziniec biskupi (Biskupský dvůr), Muzejní 1, ☎ +420 533 435 282. Wystawa numizmatyczna i wystawa fauny morawskiej.
14 Muzeum Kultury Cygańskiej, Bratislavská 67 (przystanek tramwajowy „Tkalcovská”), ☎ +420 545 571 798, e-mail: sekretariat@rommuz.cz. Wt–Pią Sob 10:00–18:00. Muzeum poświęcone mniejszości cygańskiej na Morawach. 40 Kč.
15 Cmentarz Centralny w Brnie, Jihlavská 756/1. Miejsce pochówku Gregora Mendla.

Place i parki

16 Ogrody Denisa (Denisovy sady). Jest to jeden z najpiękniejszych parków w Brnie, znajduje się tu obelisk i kolumnada, z którego roztacza się ładny widok na miasto, w tym zamek Špilberk i katedrę, a także najstarszy park publiczny w kraju założonym przez organy administracji publicznej. Znajduje się w historycznym centrum, między katedrą św. Piotra i Pawła a zamkiem Špilberk.
17 Otwarty Ogród (Otevřená Zahrada). Projekt organizacji pozarządowej mający na celu wprowadzenie miejskiego ogrodnictwa i przyrody do centrum miasta. Możesz tam chodzić za darmo, wziąć kosz piknikowy lub dołączyć do ich okresowych zajęć.
18 Plac Wolności (Náměstí Svobody). Stanowi serce miasta. Ma kształt odwróconego „A”. Odbywa się tu wiele wydarzeń kulturalnych i zawsze jest tu wiele osób. Jest zamknięta dla większości samochodów i tramwajów biegnących przez środek. Również większość ciekawych miejsc w centrum miasta znajduje się w odległości 10 minut spacerem od placu.
19 Park Lužánky. Najstarszy publiczny park w kraju i największy park w Brnie. Jest sztuczny strumyk z żywymi rybami i wieloma podobnymi miłymi rzeczami. Znajduje się na północ od historycznego centrum, około 15 minut pieszo lub 2-3 minuty tramwajem.
20 Plac Morawski (Moravské náměstí). Największy plac w Brnie, zdominowany przez kościół św. Tomasza, który jest ostatnim miejscem spoczynku miejsc książąt Moraw, króla niemieckiego i margrabiego Moraw, pobliski dawny pałac gubernatora oferuje stałe wystawy Morawskiej Galerii. Plac znajduje się w historycznym centrum w pobliżu Placu Wolności.

Podziemia

Bunkier 10-Z (Kryt 10-Z), Husova ulice (naprzeciwko domu nr 12), ☏ +420 542 210 622, husova10Z@gmail.com. Wt.-Nd. 11:30-18:00, nieczynne w pon. Bunkier z czasów II wojny światowej. Wystawa oferuje samodzielne zwiedzanie tuneli o długości 500 m. Przewodnik pokazuje różne obszary nieobjęte wystawą, ale jest prowadzony głównie w języku czeskim. W wybrane dni prosimy o zwiedzenie w języku angielskim. Audioprzewodnik nie jest dostępny. Wystawa 150 CZK; wycieczka/przewodnik 240 CZK. (aktualizacja: październik 2024 | edycja)
Schron Denis przed bombą atomową (Kryt Denis), róg Husova - Nádražní. Tylko w niedziele. W każdym tygodniu oferowane są różne wycieczki: klasyczna wycieczka po Schronisku, trasa „Znalezienie schronienia w wojennym Brnie” oraz „Wycieczka w ciemnościach”. Cena: 180 CZK.
Brneńskie Zbiorniki Wodne (Žlutý kopec), ul. Tvrdého 15, 602 00 Brno, ☏ +420 770 156 148, vodojemy@ticbrno.cz. Trzy ogromne podziemne zbiorniki to unikatowy zabytek architektury. Cena: 350 CZK.
Labirynt pod Placem Warzywnym (Labyrint pod Zelným trhem), Zelný trh 21, 658 78 Brno, ☏ +420 542 212 892, +420 778 454 379, labyrint@ticbrno.cz. Wt.-Nd. 09:00-18:00, nieczynne w godzinach poniedziałkowych. Podziemny labirynt korytarzy i piwnic, sięgający 8 metrów pod powierzchnię ziemi. Dostępne tylko z przewodnikiem, wymagającym minimalnej liczby uczestników. O 17:30 rozpoczyna się ostatnia godzina zwiedzania z przewodnikiem. 180 CZK.
Krypta Kapucynów, zwiedzanie z Klasztorem Kapucynów (patrz wyżej)
Ossuarium w kościele św. Jakuba. Wejście znajduje się na zewnątrz i jest oddzielone od kościoła św. Jakuba (patrz wyżej). Ze względu na ograniczoną liczbę zwiedzających każdego dnia, wynikającą z przepisów sanitarnych, sprzedaż biletów na dany dzień może być ograniczona w ostatnich godzinach otwarcia. Tak, wejście może być otwarte, ale przez kilka godzin będzie puste. Kup bilet wcześniej lub na następny dzień, aby móc wejść. Wt.-Nd. 09:30-18:00, poniedziałkowe nieczynne. Ostatnie wejście o 17:30, ale bilet należy kupić z dużym wyprzedzeniem.

Aktywny wypoczynek

1 Ogród Zoologiczny w Brnie, ul. Zoologické zahrady 147/46, ☏ +420 546 432 311. Codziennie 9:00-16:00. Wspaniałe zoo położone w pięknym otoczeniu, z setkami zwierząt, takich jak niedźwiedzie polarne, foki, tygrysy, szympansy i inne. 100 CZK.
ExploreBrno — łatwa piesza gra w poszukiwanie skarbów w centrum miasta. Min. 2–3 godziny
Wine-Tours.cz — Atrakcje Moraw Południowych minibusem (Mikulov, Lednice, Valtice i duża degustacja w Centrum Wina Republiki Czeskiej) lub półdniowa wycieczka do Morawskiego Krasu (rejs statkiem po jaskiniach punkowych)
2 Tor wyścigowy w Brnie. W sierpniu co roku odbywa się tu Grand Prix Moto GP.
3 Centrum Targowe w Brnie (BVV), Výstaviště 1 (przystanek tramwajowy „Výstaviště”). Największe centrum targowe w regionie Europy Środkowej, z wieloma ważnymi targami. Największe z nich to Autosalon, MSV (Międzynarodowe Targi Maszynowe), Invex (Międzynarodowe Targi Technologii Informacyjnych i Komunikacyjnych), IDET (Międzynarodowa Wystawa Technologii Obronnych i Bezpieczeństwa oraz Specjalnych Systemów Informacyjnych), Vinex (Międzynarodowe Targi Wina) i Pivex (Międzynarodowe Targi Piwa). Targi, wyróżniające się funkcjonalistyczną architekturą międzywojenną, są w większości nieużywane, a targi odbywają się w nowszych halach. Czasami organizowane są wycieczki z przewodnikiem.
Treasure Hunt Brno, Čechyňská 8, ☏ +420 542 211 935, info@z-agency.cz. Treasure Hunt Brno to dynamiczny konkurs drużynowy, który wykorzystuje nowoczesną technologię i tablety z GPS-em, umożliwiając zwiedzanie szerokiej gamy zabytków Brna w rekordowo krótkim czasie. Odpowiedni dla większych grup i firm.
4 Jakubské náměstí. Zbierzcie kilku znajomych i latem wybierzcie się na drinka na Jakubské náměstí. Po pracy lub szkole mnóstwo ludzi przychodziło tu na drinka. Okolica za kościołem św. Jakuba stała się żywą częścią Brna. Liczne puby, winiarnie i kawiarnie tworzą niepowtarzalną atmosferę. Jeśli macie szczęście, możecie trafić na koncert lub seans filmowy. Prawie codziennie w Café Savoy odbywają się lekcje tańca (salsa, tango, swing...). Jeśli macie talent, możecie skorzystać z darmowego pianina na placu.
5 VIDA! Centrum Nauki, ul. Křižkovského 554/12, tel. +420 515 201 000, info@vida.cz. Wystrzel rakietę wodorową, zagraj w telewizyjnej prognozie pogody, zamroź swój cień, przeżyj trzęsienie ziemi, uwolnij tornado i dotrzyj do dna Trójkąta Bermudzkiego. W pobliżu brneńskiego kompleksu targowego, miłośnicy przygód w każdym wieku znajdą ponad 170 interaktywnych eksponatów na powierzchni prawie 5000 m², które pomogą im lepiej zrozumieć otaczający nas świat.

Widowiska

Brno to miasto, które uwielbia kulturę i wydarzenia kulturalne; szczególnie w miesiącach letnich można tu uczestniczyć w dziesiątkach spektakli teatralnych, wystawach i koncertach. Najważniejsze spektakle teatralne odbywają się w Teatrze Narodowym, głównym teatrze miejskim w Brnie:

6 Teatr Narodowy w Brnie (Národní divadlo Brno), ul. Dvořákova 11, ☎ +420 542 158 286, tickets@ndbrno.cz. Pon.-pt. 8:30-19:00, latem (lipiec-sierpień) 9:00-12:00 i 13:00-15:30. Założony pod koniec XIX wieku i wzorowany na Teatrze Narodowym w Pradze, Teatr Narodowy jest sercem życia kulturalnego Brna i głównym teatrem miasta.

Brno oferuje również bogactwo muzyczne, a wszystkie obecne gwiazdy robią w Brnie przynajmniej jeden przystanek na swojej trasie koncertowej. Do najbardziej cenionych czeskich piosenkarzy należy niewątpliwie Jaromir Nohavica, piosenkarz i autor tekstów, który od dziesięcioleci odnosi niesamowite i nieprzerwane sukcesy, a który zdołał przybliżyć szerszej publiczności realia swojej rodzinnej, czeskiej prowincji. Żaden Czech nie jest uważany za Czecha bez znajomości na pamięć co najmniej trzydziestu jego piosenek, a Nohavica cieszy się podobno również sporym powodzeniem wśród Włochów; jego strona internetowa, dostępna również w języku włoskim, zawiera również wiele jego tekstów przetłumaczonych i opatrzonych muzyką po włosku.

Jeśli chodzi o sport, pierwsze różnice między Polską a Czechami są zauważalne; podczas gdy w Polsce sportem narodowym jest piłka nożna, tutaj, w Brnie, jest to niewątpliwie hokej na lodzie. Obrażanie Komety (lokalnej drużyny hokejowej) jest równoznaczne z obrażeniem całego miasta. Kometa od kilku lat gra w najwyższej możliwej lidze (ekstralidze), a ich mecze są nawet transmitowane na wielkich ekranach na placach publicznych.

7 Hala Rondo (Kajot Arena), ul. Křídlovická 911/34, tel. +420 543 420 043. To główny stadion Brna, oczywiście nie piłkarski, a hokejowy. Kajot Arena jest również domem Komety, drużyny z Brna. Niemal całe miasto gromadzi się tu na meczach, w euforii i zaraźliwej radości. Od czasu do czasu odbywają się tu również duże koncerty i imprezy.

Praca

Nauka

Zakupy

Bankomaty tych banków w centrum miasta nie pobierają opłat za wypłatę pieniędzy:

fio banka
KB (Komerční banka)
Raiffeisenbank
1 Galeria Vaňkovka, Ve Vaňkovce 1 (między dworcem kolejowym a centralnym dworcem autobusowym). Duże centrum handlowe przekształcone ze starego ośrodka przemysłowego z początku XIX wieku. Wiele historycznych budynków przemysłowych zostało zachowanych i włączonych do nowego centrum handlowego.
2 Park Handlowy Avion, Skandinávká (dzielnica Brno-jih, przystanek autobusowy Ikea lub Avion Shopping). Na południe od centrum, w obszarze metropolitalnym Brno-jih, Park Handlowy Avion to ogromne centrum handlowe z dziesiątkami sklepów, od małych butików po duże Ikeę.

Jeśli spędzasz trochę czasu w Brnie, rozważ wykupienie „Karty Turystycznej BrnoPas”, która zapewnia bardzo atrakcyjne ceny na pakiety atrakcji turystycznych.

3 Olympia Centrum, U Dálnice 777 (przystanek autobusowy „Modřice, Olympia”'), ☎ +420 547 423 611. Olympia, również położona w Brnie-jih, oddzielnej dzielnicy na południe od centrum miasta, to ogromne centrum handlowe stworzone z myślą o rodzinach, które chcą spędzić tam cały dzień. Oprócz niezliczonych sklepów, Olympia Centrum oferuje również kino wielosalowe, kilka kawiarni i restauracji (od McDonald's po bary sushi), amfiteatr oraz duży plac zabaw dla dzieci.

Zwyczaje

Podobnie jak wiele innych miast Moraw, Brno zachowało ślady dawnej przynależności do Austro-Węgier. Typowy dla tej kultury był zwyczaj spędzania kilku godzin, zwłaszcza po południu, w kawiarni, aby spotkać się z przyjaciółmi, poczytać gazetę lub zrobić sobie przerwę przed powrotem do pracy. Być może z tego powodu Brno słynie w Czechach z największej liczby kawiarni na mieszkańca, znanych tutaj jako kavárna'. Nawet dziś zatrzymanie się w ciepłej kawiarni zimą lub relaks przy stoliku na zewnątrz, obserwując ludzi, jest powszechnym zwyczajem wśród osób w każdym wieku i klasie społecznej. Z tego powodu żaden kelner ani właściciel nie będzie chciał cię przegonić, nawet jeśli zamówiłeś tylko kawę i spędziłeś tam ponad godzinę. Czeskie kawiarnie oferują również lunch lub kolację; wybór jest z pewnością mniej rozbudowany niż w typowej restauracji, ale jeśli chcesz po prostu coś przekąsić, kawiarnia jest zdecydowanie opcją wartą rozważenia. Oprócz kawiarni istnieją oczywiście liczne restauracje serwujące dania kuchni tradycyjnej lub międzynarodowej. Wreszcie, istnieją typowe „vinarny”, czyli tawerny, będące połączeniem restauracji i baru, gdzie ludzie zazwyczaj przychodzą po wino i coś do jedzenia. Te lokale często mają w menu piwo, ale są to standardowe piwa butelkowane, które można również kupić w supermarketach, a ich ceny są celowo wysokie, aby zachęcić klientów do spróbowania lokalnego wina zamiast piwa.

Ważna uwaga dotyczy zakazu palenia: w Czechach nie obowiązuje zakaz palenia; prawie wszystkie lokale mają dwie wydzielone strefy, a jeśli tak nie jest, klienci proszeni są o niepalenie między 12:00 a 14:00, kiedy to dzieci i ich rodziny często jedzą obiad. Poza tym palenie jest dozwolone wszędzie. Jeśli chodzi o godziny obiadu i kolacji, w Brnie, podobnie jak w całym kraju, obiad serwowany jest około 12:00, a kolacja od 18:00. Istnieje ciekawa różnica między Jídelní lístek' a meníčko (menu). Pierwszą z nich jest znane nam menu, z listą wszystkiego, co oferuje lokal. Menu, czyli meníčko, to karteczka papieru, relikt kultury komunistycznej, na której cotygodniowe dania specjalne wymieniane są tylko w określonych porach (w przerwach obiadowych dawnych robotników). Dania te zazwyczaj składają się z posiłku składającego się z zupy, dania głównego i dodatku w stałej cenie około 2–4 euro. Menu, rozumiane w tym sensie, było typowe w czasach komunizmu i uznawane za formę pomocy społecznej dla osób, które nie miały dostępu do stołówek. Zwyczaj ten jest wciąż żywy i wielu (studenci i osoby mniej zamożne) z niego korzysta.

Gastronomia

Kuchnia czeska, a w szczególności kuchnia morawska, ma wiele podobieństw do tradycyjnych kuchni innych krajów Europy kontynentalnej. Mięso jest podstawą i często daniem głównym, zarówno czerwone, jak i białe, i jest przyrządzane na wiele różnych sposobów. Dziczyzna jest również bardzo popularna, biorąc pod uwagę, że okolice Brna wciąż szczycą się wieloma terenami zielonymi, na których żyją zwierzęta, takie jak zające i sarny. Wśród przystawek i lekkich dań, polévka, czyli zupa, to obowiązkowy punkt programu. Zup jest naprawdę niezliczona ilość, m.in. bramborová polévka (zupa ziemniaczana), cibulová (zupa cebulowa), zelňačka (zupa z kiszonej kapusty), česneková (zupa czosnkowa), pórková (zupa porowa), žampionová (zupa grzybowa), čočková (zupa z soczewicy), gulášová (zupa gulaszowa z kawałkami pikantnego mięsa), květáková (zupa kalafiorowa), brokolicová (zupa brokułowa), dršťková (zupa flaczki), fazolová (zupa fasolowa) i rajská (zupa pomidorowa). Zupy mogą być przystawką lub daniem głównym bardzo lekkiego obiadu. Zwykle podaje się je z grzankami maczanymi w zupie.

Mięsnych dań głównych nigdy nie brakuje i często stanowią one jedyne naprawdę treściwe danie w posiłku, biorąc pod uwagę, że – jak już wspomnieliśmy – pierwsze danie zazwyczaj składa się z zupy. Wśród przepisów mięsnych, obowiązkowym punktem jest wykwintna Svíčková na smetaně, polędwica (zazwyczaj wieprzowa) przygotowywana z cierpkim sosem smetana, będącym połączeniem włoskiej śmietany i ricotty. Do dań głównych w Czechach nie używa się chleba, który w tradycyjnych domach praktycznie nie występuje, lecz knedlíky: kluski mączne lub ziemniaczane, wielkości naszych kilogramowych bochenków, które kroi się i podaje z różnymi sosami. Porowatość klusek pozwala na pełne delektowanie się sosem.

Jeśli chodzi o słodycze, Brno oferuje również wszechobecne palačinki, rodzaj naleśnika, zazwyczaj nadziewanego Nutellą lub innymi kremami, dekorowanego owocami lub bitą śmietaną, niemal wszędzie. Brno wyróżnia się jednak w Czechach jako jedno z miast o najszerszym wyborze słodyczy, co jest cechą charakterystyczną Moraw, których Brno od zawsze było stolicą. Wystarczy zajrzeć do sklepu z napisem „cukrárna” (cukiernia), aby skusić się na jeden z licznych morawskich przysmaków.

Oszczędnie

Centrum miasta

1 Poe-Poe, Masarykowa 442/3.
2 Carmel Divadelní, Divadelní 3.

Park Lužánky

3 Bistro Bastardo, Štefánikova 91/20 (na północ od parku), ☏ +420 605 454 040. Autentyczne, pyszne, niedrogie meksykańskie jedzenie (tacos, zupa pozole).

Północno-zachodnia część centrum, okolice przystanku tramwajowego Grohova

4 Restaurace U Draka, Veveří 451.
5 Oaza, Slovákova 351. Tanie dania wegetariańskie/wegańskie.
6 VEGALITE, Slovákova 359/10. Wegetariański.
7 Best Kebap, Veveří 474/36

Umiarkowanie

W centrum miasta nie brakuje restauracji, w których można zjeść porządny obiad. Można tu znaleźć dania kuchni czeskiej i międzynarodowej. Bardzo niekompletna lista dobrych restauracji może obejmować:

8 Na Švábce, Údolní 4. (przystanek tramwajowy „Komenského náměstí”). Kuchnia czeska, dobre piwo Pilsner i codzienne menu nawet w weekend.
9 Cattani, Josefská 2 i Veveří 6. (przystanki tramwajowe „Zelný trh i Česká”). Świeży makaron, dobry wybór win. Posiada dwa oddziały, oba blisko centrum miasta.
10 Browar Pegas, Jakubská 4. (przystanek tramwajowy „Česká lub Náměstí svobody”). Gulasz, pieczone żeberka, marynowany ser i wiele innych dań do piwa. Piwo własnej roboty.

Ekskluzywnie

11 Cha-Cha, Husitská 8a. Pyszne jedzenie Caucasion. 310Kč za Adjarian Khachapuri, 300Kč za ser Chinkali (5szt).
12 Piazza, OC omega, Náměstí svobody 9 (przystanek tramwajowy „Náměstí svobody”). Włoska restauracja ze świeżymi rybami i owocami morza, pizzą i makaronami. Ładna kolekcja Grappy.

Festiwale, imprezy

Ponieważ Brno jest chronione przez UNESCO, wiele (prawie wszystkie) wydarzenia odbywające się w mieście są wpisane na oficjalny portal obiektów światowego dziedzictwa UNESCO w Republice Czeskiej. Na tej stronie można być na bieżąco z wystawami, wydarzeniami sportowymi, teatralnymi, kulturalno-historycznymi i gastronomicznymi odbywającymi się w mieście.

Europejskie Dni Filmowe. Odbywają się corocznie w kwietniu. Festiwal odbył się po raz pierwszy w 1994 roku.
Festiwal Muzyki Sakralnej (Velikonoční festival duchovní hudby), ☎ +420 539 092 839, lucie.snajdrova@filharmonie-brno.cz. Całkowity koszt wszystkich zaplanowanych koncertów (6 koncertów): 750 koron (~30 euro). Od marca do kwietnia. Festiwal, organizowany co roku przez renomowaną Filharmonię Brneńską w ciągu dwóch tygodni poprzedzających Wielkanoc, oferuje serię koncertów o tematyce religijnej i występy chórów w magicznej atmosferze. Koncerty odbywają się w głównych budynkach sakralnych miasta, takich jak Katedra św. Piotra i Pawła czy Katedra Wniebowzięcia NMP w Brnie na Starym Mieście.
Festiwal Folklorystyczny (Folklorní festival), mff.brno@centrum.cz. Średnio 100 koron (4 euro) za wydarzenie. Koniec lipca. Każdego roku późnym latem odbywa się jeden z najpiękniejszych festiwali w Brnie – Festiwal Folklorystyczny. Skrócony do trzech lub czterech dni, festiwal prezentuje różne morawskie zespoły prezentujące różnorodne sztuki ludowe, od śpiewu i tańca po rzemiosło i parady kostiumowe. Folklor na Morawach jest wciąż bardzo żywy, a podczas takich okazji można dosłownie zobaczyć całe miasto aktywnie uczestniczące w uroczystościach, dzięki czemu Brno – o ile to możliwe – staje się jeszcze bardziej radosne i osobliwe niż zwykle. Miejscami festiwalu są zazwyczaj Nowy Ratusz oraz dwa główne place: Plac Kalafiorowy i Plac Wolności.
Ignis Brunensis (Pokaz sztucznych ogni) (Zamek Spielberg). Od maja do czerwca. Brneńskie fajerwerki są znane w całym kraju i przyciągają imponujące tłumy. Przez około trzy tygodnie czołowi eksperci w dziedzinie fajerwerków zbierają się w Brnie i rozświetlają wiele letnich wieczorów w mieście. Widowisko, którego nie można przegapić, jeśli jest się w mieście w tym okresie.
Grand Prix (Motocyklowe Grand Prix Czech), miejscowość Ostrovačice, na zachód od Brna, na torze Masaryka (przystanek autobusowy Automotodrom). W sierpniu. Grand Prix Brna, impreza światowej klasy, jest stałym punktem motocyklowych mistrzostw świata. To właśnie na tym torze i podczas tego wydarzenia Valentino Rossi odniósł swoje pierwsze zwycięstwo w mistrzostwach świata w 1996 roku. Ze względu na rangę tego wydarzenia, w Brnie jest mnóstwo obcokrajowców, a znalezienie pokoju hotelowego staje się trudnym zadaniem. Jeśli jednak kochasz motocykle, to wydarzenie zdecydowanie znajduje się na liście wydarzeń, których nie można przegapić.

Kontakt

Brno gości wiele międzynarodowych grup społecznych, w tym:

Życie w Brnie: międzynarodowa grupa społeczna, która organizuje wiele imprez w Brnie.
Couchsurfers Brno: na podstawie popularnej strony podróżniczej.

Bezpieczeństwo

Unikaj głównego dworca kolejowego po zmroku, ponieważ przyciąga on wiele niesmacznych postaci, obowiązuje zwykła ostrożność. Z podobnych powodów uważnie obserwuj, kiedy korzystasz z automatycznych bankomatów w najbliższej okolicy. Obszar ten jest również znany z aktywnego doglądania przez kieszonkowców. Z tych samych powodów unikaj ulicy Cejl w ciemnych godzinach. Wsiądź do tramwaju lub autobusu między przystankami Malinovského náměstí i Tkalcovská.

Informacje turystyczne

Informacja turystyczna:

1 Centrum informacji turystycznej, Radnická 8, ☎ +420 542 427 150, e-mail: info@ticbrno.cz. 09:00-18:00
2 Centrum informacji turystycznej, Nádražní 1, ☎ +420 725 518 113. 09:00-17:00.
{Znacznik|This is Brno|49.1945622 |16.6058454|typ=alarm|url=|kolor=8B008B|treść=}}This is Brno, Panenská 1, ☎ +420 513 039 035, e-mail: panenska@ticbrno.cz. 09:00-18:00
Centrum informacyjne Lotnisko Letiště Brno-Turany 904/1, ☎ +420 727 923 523, e-mail: letiste@ticbrno.cz. W zależności od aktualnego rozkładu lotów.

Gdzie dalej

Morawy mają gęstą gromadę pobliskich miejsc wpisanych na Listę Światowego Dziedzictwa UNESCO

Ołomuniec: piękne historyczne miasto uniwersyteckie z imponującą kolumną wotywną (1,5 godziny podróży)
Telcz jest jednym z najpiękniejszych miast w Republice Czeskiej (2 godziny podróży)
Lednice-Valtice to jeden z największych sztucznych krajobrazów w Europie usiany pałacami i szaleństwami (1 godzina podróży)
Třebíč ma jeden z najlepiej zachowanych obszarów żydowskich w Europie (1,5 godziny podróży)
Žďár nad Sázavou zawiera piękny kościół pielgrzymkowy (1,5 godziny podróży)
Kromieryż: imponujący barokowy pałac i formalne ogrody kwiatowe (2 godziny podróży)
Piękne jaskinie Morawskiego Krasu, z wycieczką łódką do jaskini (45-minutowa wycieczka)

Miejsca w pobliżu Brna - wycieczki mniej niż godzinę:

Pole bitwy Austerlitz (miasto Slavkov u Brna)
Zamki: Pernstejn, Bucovice, Slavkov u Brna

Inne miejsca:

Wiedeń jest łatwo dostępny jako wycieczka jednodniowa pociągiem lub autobusem (bilet powrotny pociągiem 33 €, autobusem 14 €)
Bratysława znajduje się niecałą godzinę drogi od Brna