Abd al-Halim Chaddam
 Abd al-Halim Chaddam (1974) | |
| Data i miejsce urodzenia |
15 września 1932 |
|---|---|
| Data i miejsce śmierci |
31 marca 2020 |
| Pełniący obowiązki Prezydenta Syrii | |
| Okres |
od 10 czerwca 2000 |
| Przynależność polityczna | |
| Poprzednik | |
| Następca | |
| Wiceprezydent Syrii | |
| Okres | |
| Przynależność polityczna | |
Abd al-Halim Chaddam, arab. عبد الحليم خدام (ur. 15 września 1932 w Banijas, zm. 31 marca 2020 we Francji[1]) – syryjski polityk, wiceprezydent Syrii w latach 1984–2005, od 10 czerwca do 17 lipca 2000, po śmierci Hafiza al-Asada, pełnił obowiązki prezydenta Syrii[2][3].
Życiorys
[edytuj | edytuj kod]Wczesna działalność
[edytuj | edytuj kod]Był sunnitą[4]. Od lat 60. XX wieku był urzędnikiem partyjnym w syryjskiej partii Baas[2]. Do wojny sześciodniowej był gubernatorem Al-Kunajtiry; region ten został częściowo utracony przez Syrię na rzecz Izraela wskutek poniesionej w wojnie klęski i pozostaje terytorium spornym[5].
Za rządów Hafiza al-Asada
[edytuj | edytuj kod]W latach 70. XX wieku Chaddam został ministrem spraw zagranicznych i wicepremierem Syrii[2]. Należał do Przywództwa Regionalnego syryjskiej partii Baas[4].
W listopadzie 1983 chory Hafiz al-Asad nakazał, by w razie jego śmierci władzę przejął tymczasowo sześcioosobowy komitet w składzie: minister spraw zagranicznych Abd al-Halim Chaddam, zastępca sekretarza generalnego Przywództwa Narodowego syryjskiej partii Baas Abd Allah al-Ahmar, minister obrony Mustafa Talas, szef sztabu armii syryjskiej Hikmat asz-Szihabi, premier Syrii Abd ar-Ra’uf al-Kasm i zastępca sekretarza generalnego Przywództwa Regionalnego syryjskiej partii Baas Zuhajr Maszarika. Być może w ten sposób prezydent nie chciał dopuścić do przejęcia władzy po nim przez jego brata Rifata[4]. Nieoficjalnie twierdzono, że al-Asad zamierzał przekazać Chaddamowi kontrolę nad rządem i partią, podczas gdy na czele armii miał stanąć zastępca szefa sztabu, Ali Aslan, alawita[4]. 11 marca 1984 Abd al-Halim Chaddam został mianowanym pierwszym wiceprezydentem Syrii (drugim i trzecim zostali Rifat al-Asad i Zuhajr Maszarika)[4]. Był jednym z twórców i realizatorów polityki syryjskiej dominacji nad Libanem[6][2].
Po śmierci Hafiza al-Asada w 2000 na mocy konstytucji syryjskiej był p.o. prezydenta Syrii, do momentu objęcia władzy przez wyznaczonego wcześniej przez ojca Baszszara al-Asada[7]. W tym charakterze 11 czerwca 2000 wydał dekret promujący pułkownika Baszszara al-Asada na stopień generalski oraz dekret, w którym mianował go zwierzchnikiem sił zbrojnych Syrii[8].
Za rządów Baszszara al-Asada
[edytuj | edytuj kod]Po objęciu władzy przez Baszszara al-Asada, Chaddam zachował początkowo urząd wiceprezydenta i sprzeciwiał się wprowadzaniu w Syrii jakichkolwiek reform liberalizujących autorytarny system władzy[9]. W rezultacie w 2005 na kongresie partyjnym musiał złożyć dymisję ze stanowiska wiceprezydenta, które al-Asad powierzył Farukowi asz-Szarze[10]. Chaddam stracił także fotel w Przywództwie Regionalnym partii, a wkrótce potem opuścił Syrię[11]. Osiadł w Paryżu, skąd zaczął krytykować działalność prezydenta Syrii[12]. Inne syryjskie organizacje opozycyjne uważały go jednak za niewiarygodnego z powodu jego wcześniejszego wieloletniego uczestnictwa w elitach władzy oraz stawianych mu zarzutów korupcji. W marcu 2006 Chaddam utworzył Front Wyzwolenia Narodowego wspólnie z syryjską organizacją Braci Muzułmańskich, których przywódca Ali Sadr ad-Din al-Bajanuni również przebywał na emigracji. Organizacja ta nie odegrała jednak większej roli i do 2009 przestała funkcjonować, pozbawiona wsparcia finansowego udzielanego jej wcześniej przez Arabię Saudyjską. Chaddam nadal mieszkał w Paryżu, nie angażując się już w politykę[13].
Życie prywatne
[edytuj | edytuj kod]Był dwukrotnie żonaty. Pierwszy ślub wziął w 1954 z alawitką, pochodzącą z wpływowego rodu al-Hawwasz zaliczającego się do konfederacji rodowej Matawira. Po tej dacie poślubił drugą żonę, sunnitkę z rodziny at-Tajjara[5].
Przypisy
[edytuj | edytuj kod]- ↑ Former Syrian Vice President Abdel-Halim Khaddam passes away in France. almasdarnews.com, 31 marca 2020. [dostęp 2020-03-31]. [zarchiwizowane z tego adresu (2020-03-31)]. (ang.).
- ↑ a b c d Profile: Abdul Halim Khaddam. BBC NEWS. [dostęp 2013-12-12]. (ang.).
- ↑ Andrew Bowen: Syria’s Future and Iran’s Great Game, Interview with Abdul Halim Khaddam, former vice president of Syria. Majalla.com, 17 września 2012. [dostęp 2013-12-12]. (ang.).
- ↑ a b c d e van Dam 2011 ↓, s. 119.
- ↑ a b van Dam 2011 ↓, s. 192.
- ↑ Fyderek 2011 ↓, s. 236.
- ↑ McHugo 2014 ↓, s. 201.
- ↑ Fyderek 2011 ↓, s. 76.
- ↑ McHugo 2014 ↓, s. 206.
- ↑ Fyderek 2011 ↓, s. 84.
- ↑ Fyderek 2011 ↓, s. 94.
- ↑ Fyderek 2011 ↓, s. 112.
- ↑ Lesch D.: Syria. The Fall of the House of Assad. New Haven & London: Yale University Press, 2012, s. 90–91.
Bibliografia
[edytuj | edytuj kod]- Ł. Fyderek: Pretorianie i technokraci w reżimie politycznym Syrii. Kraków: Księgarnia Akademicka, 2011. ISBN 978-83-7638-111-4.
- J. McHugo: Syria. From the Great War to Civil War. Londyn: Saqi Books, 2014. ISBN 978-0-86356-753-7. (ang.).
- N. van Dam: The Struggle for Power in Syria. Politics and Society under Asad and the Ba’ath Party. London: I. B. Tauris, 2011. ISBN 978-1-84885-760-5. (ang.).