Lies vaan Nobelprieswinners (vrei)

Dees lies tuint de winners vaan de Nobelpries veur de Vrei sinds de pries in 1901 veur 't iers woort oetgereik. De Nobelpries weurt jaorleks touwgekind door 't Noors Nobelcomité en in presintie vaan de Noorse keuning in Oslo oetgereik - in tegestèlling tot de ander Nobelprieze, die in Zwede weure touwgekind en oetgereik. Ouch bezunder is tot de Vreidespreis soms aon 'n organisatie weurt touwgekind en neet allein aon individu's.

Jaor	Laureaot		Land	Juryrapport
1901		Henry Dunant	Zwitserland	"veur zien humanitair inspanninge um gewoonde soldaote te helpe en internationaol begrip te sjöppe.
		Frédéric Passy	Fraankriek	"veur zie levenslaank werk veur internationaol vreidesconferenties, diplomatie en bemiddeling."
1902		Élie Ducommon	Zwitserland	"veur zien oonvermeujbaar en veerdeg leiersjap vaan 't Berns Vreidesbureau."
		Charles Albert Gobat		"veur zien eminent praktisch bestuur vaan de Interparlemintair Unie."
1903		William Randal Cremer	Vereineg Keuninkriek	"veur zien langdoreg en touwgewijde inspanninge veur de ideeë vaan vrei en bemiddeling."
1904		Instituut veur Internationaol Rech	Belsj	"veur zienen inzat um binnen 't international rech vreidzaom ban tösse lan te smeie en humaner oorlogswètte te make."
1905		Bertha von Suttner	Oosteriek-Hongarije	"veur häöre mood um ziech tege de grouwele vaan d'n oorlog te verzètte."
1906		Theodore Roosevelt	Vereinegde Staote	"veur zien rol in 't beïndege vaan de bleujetegen oorlog tösse twie groete wereldmachte, Japan en Rusland."
1907		Ernesto Teodoro Moneta	Italië	"veur zie werk in de peers en in vreidesbesprekinge, zoewel pebliek es beslote, um begrip te creëre tösse Fraankriek en Italië."
		Louis Renault	Fraankriek	"um zienen doorslaaggevenden invlood op 't gedrag en de oetkóms vaan de Haagse en Geneefse Conferenties."
1908		Klas Pontus Arnoldson	Zwede	"veur hun laankjaoreg werk veur de zaak vaan wereldvrei es politici, leiers vaan vreidesgenoetsjappe, sprekers en sjrievers."
		Fredrik Bajer	Denemarke
1909		Auguste Beernaert	Belsj	"veur hun prominente plaots in de internationaol vreides- en bemiddelingsbeweging".
		Paul Henri d'Estournelles de Constant	Fraankriek
1910		Permanent Internationaol Vreidesbureau	Zwitserland	"veur 't fungere es link tösse de vreidesbeweginge vaan versjèllende len, door ze te helpe demonstraties veur wereldvrei te organisere."
1911		Tobias Asser	Nederland	"veur zien rol es mèt-opriechter vaan 't Instituut veur Internationaol Rech, initiatiefnummer vaan de Conferenties euver Internationaol Privaotrech in D'n Haag, en pioneer op 't gebeed vaan internationaol rechsrelaties."
		Alfred Fried	Oosteriek-Hongarije	"veur zien inspanninge um wat heer zuut es de veurnaomste oerzaak vaan oorlog, naomelek de wètteloesheid in internationaol betrèkkinge, te oonthölle en aon te pakke."
1912		Elihu Root	Vereinegde Staote	"veur 't tot stand bringe vaan e beter begrip tösse de Noord- en Zuid-Amerikaonse len en 't beginne vaan wiechtege bemiddelingsakkoorde tösse de Vereinegde Staote en aander len."
1913		Henri La Fontaine	Belsj	"veur zien ooneuvertroffe bijdraoge aon de organisatie vaan vreidzaom internationalisme."
1914- 1916	neet touwgekind in verband mèt d'n Ierste Wereldoorlog
1917		't Internationaol Roed Kruus	Zwitserland	"veur zien inspanninge um de gewoonde soldaote, de kreegsgevaangene en hun femilies te verzörge."
1918	neet touwgekind in verband mèt d'n Ierste Wereldoorlog
1919		Woodrow Wilson	Vereinegde Staote	"um zien rol es opriechter vaan de Volkerboond."
1920		Léon Bourgeois	Fraankriek	"veur zien laankdorege bijdraoges aon de zaak vaan vrei en gerechtegheid en zien veuraonstaonde rol in de opriechting vaan de Volkerboond."
1921		Hjalmar Branting	Zwede	"veur hun leveslang bijdraoge aon de zaak vaan vrei en georganiseerd internationalisme."
		Christian Lange	Noorwege
1922		Fridtjof Nansen	Noorwege	"veur zien leiende rol in 't trökbringe vaan kreegsgevaange, in internationaol hölpwerk en es de Hoege Commisair vaan Vlöchtelinge veur de Volkerboond."
1923- 1924	neet touwgekind
1925		Austen Chamberlain	Vereineg Keuninkriek	"veur zien hoofrol in 't tot stand bringe vaan 't Verdraag vaan Locarno."
		Charles Dawes	Vereinegde Staote	"veur zien hoofrol in 't tot stand bringe vaan 't Dawesplan."
1926		Aristide Briand	Fraankriek	"veur hun sleutelrol in 't implementere vaan 't Verdraag vaan Locarno."
		Gustav Stresemann	Duitsland
1927		Ferdinand Buisson	Fraankriek	"veur hun bijdraoge in Fraankriek en Duitsland aon 'n peblieke opinie die 'n vreidzaom internationaol samewèrking good is gezind."
		Ludwig Quidde	Duitsland
1928	neet touwgekind
1929		Frank Billings Kellog	Vereinegde Staote	"veur zien sleutelrol in 't Kellog-Briandverdraag."
1930		Nathan Söderblom	Zwede	"veur 't propagere van de eucumene en 't helpe stiechte vaan 'die nui geisteshajding die nujeg is wienie vrei tösse len wèrkelekheid moot weure'".
1931		Jane Addams	Vereinegde Staote	"veur hun hel werk um 't vreidesideaol nui leve in te bloze en um de geis vaan vrei in hun eige land en bij de ganse minsheid weer te doen oontbrande."
		Nicholas Murray Butler
1932	neet touwgekind
1933		Norman Angell	Vereineg Keuninkriek	"dee mèt zien pen de illusie vaan oorlog heet doorgepik en heet gepleit veur internationaol samewèrking en vrei."
1934		Arthur Henderson	Vereineg Keuninkriek	"veur zienen oonvermeujbare strijd en dapper inspanninge es veurmaan vaan de Oontwaopeningskemissie vaan de Volkerboond 1931-34."
1935		Carl von Ossietzky	Duitsland	"um zien brandende leefde veur vrijheid vaan gewete en meiningsuting en zien weerdevol bijdraoge aon de zaak vaan de vrei."
1936		Carlos Saavedra Lamas	Argentinië	"veur zien rol es vaajer vaan 't Argentijns Antioorlogspak vaan 1933, wat heer ouch gebruukde es middel um in 1935 vrei tösse Paraguay en Bolivia te bemiddele."
1937		Robert Cecil	Vereineg Keuninkriek	"veur zien oonvermeujbaar inspanninge tot steun vaan de Volkerboond, oontwaopening en vrei."
1938		Nansenbureau veur Vlöchtelinge	internationaol	"veur 't doorzètte vaan Fridtjof Nansen zie werk veur vlöchtelinge door gans Europa."
1939- 1943	neet touwgekind in verband mèt d'n Twiede Wereldoorlog
1944		Internationaol Roed Kruus	Zwitserland	"veur 't groet werk wat 't in d'n oorlog gedoon heet in naom vaan de minsheid."
1945		Cordell Hull	Vereinegde Staote	"veur zien oonvermeujbaar werk veur internationaol begrip en zien sleutelrol in de opriechting vaan de Vereinegde Naties."
1946		Emily Greene Blach	Vereinegde Staote	"veur häör leveswerk veur de vrei."
		John Raleigh Mott		"veur zien bijdraoge aon de opriechting vaan 'n vreidestiechtende relizjeus broedersjap euver landsgrenze heer."
1947		De Quakers	Vereineg Keuninkriek / Vereinegde Staote	"veur hun pioneerswerk in de internationaol vreidesbeweging en hun mètlijende inspanninge um minselek lije te verzaachte, zoedoende de broedersjap tösse len oonderein avancerend."
1948	neet touwgekind "umtot 't gein gesjikde levende kandidaote gief" (e stèlzwijgend ierbetuin aon de vermaorde Mahatma Gandhi)
1949		John Boyd Orr	Vereineg Keuninkriek	"veur zien leveslang inspanning um hoonger en gebrek te versloon en daomèt 'n groete oerzaak vaan oorlog en militair conflik eweg te numme."
1950		Ralph Bunche	Vereinegde Staote	"veur zie werk es bemiddeleer in Palestina in 1948-49."
1951		Léon Jouhaux	Fraankriek	"umtot heer zie leve gewijd heet aon 't gevech tegen oorlog door de promotie vaan sociaol gerechtegheid en broedersjaop tösse lui en naties."
1952		Albert Schweizer	Duitsland/Fraankriek	"um zien altruïsme, respek veur 't leve en oonophajdelek humanitair werk wat 't idee vaan broedersjap tösse lui en len heet doen leve."
1953		George Catlett Marshall jr.	Vereinegde Staote	"veur 't veurstèlle en euverzien vaan 't plan veur 't economisch herstèl vaan Europa."
1954		Amb vaan d'n Hoege Commissair vaan de Vlöchtelinge vaan de Vereinegde Naties	internationaol	"veur zien inspanninge um de woonde vaan d'n oorlog te heile door 't beeje vaan hölp en besjerming aon vlöchtelinge euver de ganse wereld."
1955- 1956	neet touwgekind
1957		Lester Bowles Pearson	Canada	"veur zien cruciaol bijdraoge aon d'n inzat vaan 'n VN-noedmach in de naosleep vaan de Suezcrisis."
1958		Dominique Pire	Belsj	"veur zien inspanninge um vlöchtelinge hun kampe te helpe verlaote en trök te kiere nao e leve vaan vrijheid en weerdegheid."
1959		Philip Noel-Baker	Vereineg Keuninkriek	"veur zien laankjaorege bijdraoge aon de zaak vaan oontwaopening en vrei."
1960		Albert Luthuli	Zuid-Afrika	"veur ziene geweldloeze strijd tege de apaartheid."
1961		Dag Hammarskjöld	Zwede	"veur 't oontwikkele vaan VN in 'n effectieve en constructieve internationaol organisatie, die de principes en doele vaan 't VN-charter tot leve bringk."
1962		Linus Pauling	Vereinegde Staote	"veur ziene strijd tege de nucleair waopewèdloup tösse Oos en Wes."
1963		Internationaol Roed Kruus	Zwitserland	"veur 't nao väöre bringe vaan de principes vaan de Geneefde Conventie en de samewèrking mèt de VN."
		Boond vaan Roej Kruusvereineginge
1964		Martin Luther King jr.	Vereinegde Staote	"um ziene geweldloeze strijd veur börgerrechte veur de Afro-Amerikaonse bevolking."
1965		UNICEF	internationaol	"um zienen inzat um de solidariteit tösse staote te vergroete en de versjèlle tösse erm en rieke len te verkleine."
1966- 1967	neet touwgekind
1968		René Cassin	Fraankriek	"veur ziene strijd um de rechte vaan de mins wie oetgestippeld in de verklaoring vaan de VN te verzekere."
1969		Internationaol Organisatie veur Arbeid	internationaol	"veur 't creëre vaan internationaol wètgeving die oondergrenze veur arbeidsumstendeghede in eder land verzekert."
1970		Norman Borlaug	Vereinegde Staote	"veur 't geve vaan gooj hoop: de greun revolutie."
1971		Willy Brandt	Wes-Duitsland	"veur 't plavejje vaan de weeg nao 'ne beteikenisvollen dialoog tösse Oos en Wes."
1972	neet touwgekind
1973		Henry Kissinger	Vereinegde Staote	veur 't same oonderhandele vaan 't staak-'t-vure in Vietnam in 1973."
		Lê Đức Thọ	Noord-Vietnam
1974		Seán MacBride	Ierland	"veur zien inspanninge um minserechte op de ganse wereld veileg te stèlle en te oontwikkele."
		Eisaku Satō	Japan	"veur zien bijdraoge um de situatie in 't Pacifisch randgebeed te stabilisere en veur 't teike vaan 't Nucleair Non-Proliferatieverdraag."
1975		Andrej Sacharov	Sovjet-Unie	"veur ziene strijd veur minserechte in de Sovjetunie, veur oontwaopening en veur samewèrking tösse alle len."
1976		Betty Williams	Vereineg Keuninkriek	"veur hun dapper inspanninge um 'n beweging te stiechte die 'n ind wèlt make aon 't gewelddaodeg conflik in Noord-Ierland."
		Mairead Corrigan
1977		Amnesty International	Vereineg Keuninkriek	"veur wereldwied respek veur minserechte."
1978		Anwar Sadat	Egypte	"veur 't same oonderhandele vaan vrei tösse Egypte en Israël in 1978."
		Menachem Begin	Israël
1979		Moojer Theresa	India	"um häör werk wat 'n ind aon minselek leid hölp te bringe."
1980		Adolfo Pérez Esquivel	Argentinië	"es bron vaan inspiratie veur oonderdrökde lui, veural in Latijns-Amerika."
1981		Amb vaan de Hoege Commissair veur de Vlöchtelinge vaan de Vereinegde Naties	internationaol	"veur 't bepleite vaan fundamenteel rechte vaan vlöchtelinge."
1982		Alva Myrdal	Zwede	"veur hun werk aon oontwaopening en (kern)waopevrij zones."
		Alfonso García Robles	Mexico
1983		Lech Wałęsa	Pole	"veur de geweldloeze strijd veur vrij vakboonde en minserechte in Pole."
1984		Desmond Tutu	Zuid-Afrika	"veur zien rol es verbindende veurmaan in de geweldloes campagne um 't probleem vaan de apaartheid in Zuid-Afrika op te losse."
1985		Internationaol Natuurkundege veur 't Veurkoume vaan Kernoorlog	Vereinegde Staote	"veur 't verspreie vaan gezaghöbbende informatie en 't bewösmake vaan de katastrofaol consequenties vaan 'ne kernoorlog."
1986		Elie Wiesel	Vereinegde Staote / Roemenië	"es commissioneur aon de minsheid: 'n kemissie vaan vrei, vergeving en weerdegheid."
1987		Óscar Arias	Costa Rica	"veur zie werk veur doorzaam vrei in Midde-Amerika."
1988		Vreidestroppe vaan de Vereinegde Naties	internationaol	"veur 't veurkoume vaan gewaopende conflikte en 't sjöppe vaan umstendeghede veur oonderhandelinge."
1989		Tenzin Gyatso (d'n Dalai Lama)	Tibet/India	"veur 't opbringe vaan vreidzaom oplossinge gebaseerd op tollerantie en twiezijeg respek um 't historisch en cultureel erfgood vaan zie volk te besjerme."
1990		Michail Gorbatsjov	Sovjet-Unie	"veur de leiende rol die 'r späölde bij de radicaol veranderinge in Oos-Wesrelaties."
1991		Aung San Suu Kyi	Birma	"veur häör geweldloeze strijd veur democratie en minserechte."
1992		Rigoberta Menchí	Guatemala	"veur häöre kaamp veur sociaol gerechtegheid en etno-cultureel verzoening op basis vaan respek veur de rechte vaan inheimse volker."
1993		Zuid-Afrika	"veur hun werk veur e vreidzaom ind aon 't apaartheidsrezjiem, en veur 't lègke vaan de basis veur e nui democratisch Zuid-Afrika."
				Frederik Willem de Klerk
1994		Yasser Arafat	Palestina	"veur hun inspanninge um vrei in 't Midde-Ooste te stiechte."
		Yithzak Rabin	Israël
		Shimon Peres
1995		Josef Rotblat	Pole	"um hun inspanninge um de rol vaan kernwaopes in internationaol politiek te vermindere en, op de laanger termijn, zoe'n waopes te oontmantele."
		Pugwash-conferenties	Canada
1996		Carlos Filipe Ximenes Belo	Oos-Timor	"veur hun werk nao 'n ierlek en vreidzaom oplossing vaan 't conflik in Oos-Timor."
		José Ramos-Horta
1997		Internationaol Campagne veur 't Verbod op Landmijne	Zwitserland	"veur hun werk um landmijne verboje en opgeruimp te kriege."
		Jody Williams	Vereinegde Staote
1998		John Hume	Ierland	"veur hun inspanninge um 'n vreidzaom oplossing veur 't conflik in Noord-Ierland te vinde."
		David Trimble	Vereineg Keuninkriek
1999		Dokters Zoonder Grenze	Zwitserland	"es erkinning vaan de organisatie häör humanitair pioneerswerk op diverse continente."
2000		Kim Dae-jung	Zuid-Korea	"veur zie werk veur democratie en minserechte in Zuid-Korea en Oos-Azië in 't algemein, en veur vrei en verzoening mèt Noord-Korea in 't bezunder."
2001		Vereinegde Naties	internationaol	"um hun werk veur 'ne beter geregelde en vreidzaomere wereld."
		Kofi Annan	Ghana
2002		Jimmy Carter	Vereinegde Staote	"veur zien decennialang oonvermeujbaar inspanninge um vreidzaom oplossinge veur internationaol conflikte te vinde, en veur democratie en minserechte zowie economische en sociaol oontwikkeling te bevordere."
2003		Shirin Ebadi	Iran	"veur häör inspanninge veur democratie en minserechte, boebij ze ziech veural op de rechte vaan vrouwlui en kinder concentreerde."
2004		Wangari Muta Maathai	Kenia	"um häör bijdraoge aon doorzaam oontwikkeling, democratie en vrei."
2005		Internationaol Atoomagentsjap	internationaol	"veur hun inspanninge um te veurkoume tot kernenergie veur militair doele weurt gebruuk en veur te verzekere tot kernenergie veur vreidzaom doele zoe veileg wie meugelek weurt gebruuk."
		Mohamed ElBaradei	Egypte
2006		Muhammad Yunus	Bangladesh	"veur hun inspanninge um sociaol en economische oontwikkeling vaan oonderop te creëre."
		Grameen Bank
2007		Intergouvernementele Raod veur Klimaotverandering	internationaol	"um hun inspanninge um groeter kinnes euver door minse veroerzaakde klimaotveradnering op te bouwe en te verspreie, en um de basis te lègke veur de maotregele nujeg um zoe'n veraandering tege te goon."
		Al Gore	Vereinegde Staote
2008		Marrti Ahtisaari	Finland	"veur zien belaankrieke inspanninge, op diverse continente en euver mie es drei decennia, um internationaol conflikte op te losse."
2009		Barack Obama	Vereinegde Staote	"veur zien oetzunderleke inspanninge um internationaol diplomatie en de samewèrking tösse volker te versterke."
2010		Liu Xiaobo	China	"veur ziene lange geweldloeze strijd veur fundamenteel minserechte in China."
2011		Ellen Johnson Sirleaf	Liberia	"veur hunne geweldloeze strijd veur de veilegheid vaan vrouwlui en veur 't rech vaan vrouwlui op volweerdege deilnaome in vreideswerk."
		Leymah Gbowee
		Tawakkol Karman	Jeme
2012		Europese Unie	internationaol	"veur mie es zès decennia bijdraoge aon 't bevordere vaan vrei en verzoening, democratie en minserechte in Europa."
2013		Organisatie veur ´t Verbod op Sjemische Waopes	Nederland	"veur zien oetgebreide inspanninge um sjemische waopes oet te banne."
2014		Kailash Satyarthi	India	"veur hunne kamp tege de oonderdrökking vaan kinder en jonglui en veur 't rech op oonderwies vaan alle kinder."
		Malala Yousafzai	Pakistan
2015		Tunesisch Kwartèt veur Nationaolen Dialoog	Tunesië	"veur zien beslissende bijdraoge aon 't opbouwe vaan 'n pluralistische democratie in Tunesië nao de Jasmijnrevolutie vaan 2011."
2016		Juan Manuel Santos	Colombia	"veur zien inspanninge um 't land zien mie es viefteg jaor dorende börgeroorlog tot 'n ind te bringe."
2017		Internationaol Campagne veur 't Verbod op Kernwaopes	Zwitserland	"veur zie werk um de aondach te vestege op de catastrofaol minseleke gevolge vaan eder gebruuk vaan kernwaopes, en veur ziene baonbrekenden inzat um die bij verdraag te verbeeje."
2018		Denis Mukwege	Kongo-Kinshasa	"veur hun inspanninge um 'n ind te make aon 't gebruuk vaan seksueel geweld es waope."
		Nadia Murad	Irak
2019		Abiy Ahmed	Ethiopië	"veur zien inspanninge um vrei in internationaol samewèrking te bereike, en in 't bezunder veur zie beslissend initiatief um 't grensconflik mèt naoberland Eritrea op te losse."
2020		Wereldveujingsprogram	internationaol	"veur zien inspanninge um hoonger te bekaampe, veur zien bijdraoge aon 't verbetere vaan umstendeghede veur vrij in door conflik geraak gebeed en veur 't fungere es drievende krach in poginge um 't gebruuk vaan hoonger es waope oet te banne."
2021		Maria Ressa	Filipijne	"veur hun inspanninge um de vrijheid vaan meiningsuting te garandere, wat 'n veurweerde veur democratie en doorzaam vrei is."
		Dmitri Moeratov	Rusland
2022		Ales Bjaljatski	Wit-Rusland	"De Vreidespriesdregers vertrejje de börgergemeinsjap vaan hun toeslen. Ze koume al jaore op veur 't rech um de mach te kritisere en de fundamenteel börgerrechte te besjerme. Ze höbbe oetmuntende bijdraoge gelieverd aon 't documentere vaan oorlogsmisdaod, minserechtesjennis en machsmisbruuk. Same tuine ze 't belaank vaan de börgermaotsjappij bij vrei en democratie."
		Memorial	Rusland
		Centrum veur Börgerleke Vrijheid	Oekraïne
2023		Narges Mohammadi	Iran	"veur häöre kaamp tege vrouwluioonderdrökking in Iran en häör gevech veur minserechte en vrijheid veur edereine."
2024		Nihon Hidankyo	Japan	"veur zien inspanninge um 'ne wereld vrij vaan kernwaopes te bereike en veur 't tuine, door getuigeversleeg, tot kernwaopes noets mie mage weure gebruuk."
2025		María Corina Machado	Venezuela	"veur häör oonophajdelek werk in 't streve nao democratische rechte veur 't volk vaan Venezuela en veur häöre kamp um 'nen ierleken en vreidzaomen euvergaank vaan dictatuur nao democratie te bewèrke."