Tirana

Tirana
Tirana ;
	[[Fayl: Skanderbeg Square Toptani Centre Kapllan Pasha Tomb Resurrection Orthodox Cathedral Namazgah Mosque Petrelë Castle Clock Tower National History Museum\|250px\|Skyline of Tirana]]
	; Bayraq ; Gerb
	41°19′44″N 19°49′4″E / 41.32889°N 19.81778°E
Aymaq túri	paytaxt qala hám municipalitet
Mámleket	Albaniya
Hákimiyat
• mayor	Erion Veliaj
Dúzilgen waqtı	1614
Jer maydanı	1,110 km²
Waqıt zonası	UTC+1, jazda UTC+2
Pochta indeksi	1000-1054
Websayt	tirana.al
	Tirana

Tirana — Albaniyanıń paytaxtı hám en iri qalası. Ol mámlekettiń orayında jaylasqan bolıp, taw hám tóbeshikler menen qorshalǵan, Dajti shıǵısqa qaray kóterilgen, arqa-batısta Adriatika teńizine uzaqtan qaraytuǵın azǵana oypatlıq bar. Ol Evropadaǵı en suwıq hám quyashlı qalalardan biri bolıp, jılına 2544 saat quyash shıǵadı^[3].

Tirana qalasına 1614-jılı Osmanlı alban generalı Silejman Pasha Bargjini tiykar salǵan bolıp, onıń orayında Góne meshit jaylasqan. Házirgi Tirana ornında temir dáwirinen berli úzliksiz xalıq jasap kelgen hám klassikalıq antik dáwirde Epidamnnıń ishki aymaqlarında oraylasqan Illiriyanıń Taulantiya patshalıǵınıń tiykarı bolǵan bolıwı múmkin. Illiriya urıslarınan keyin Rim imperiyası tárepinen qosıp alındı. IV ásirde Batıs Rim imperiyası qulawı menen Albaniyanıń kópshilik bólimi Shıǵıs Rim imperiyası qol astına ótti. Qala XX ásirge shekem, 1912-jılı Albaniya ǵárezsizlik deklaraciyasınan keyin Lushnjë kongressi onı Albaniya paytaxtı dep járiyalaǵanǵa shekem ádewir áhmiyetsiz edi.

Geografiyası

Tirana Albaniyanıń orayındaǵı Tirana tegisliginde shıǵısta Dajti tawı, qublada Kërrabe, Sauk hám Vaqarr tóbeleri hám arqada Adriatika teńizine qaraǵan alap arasında jaylasqan. Shenmeri qalasındaǵı Mali me Gropa wálayatınıń Maja Mincekut degen jeri Jer betiniń ortasha biyikligi teńiz qáddinen 110 metr (360 fut), maksimal bálentligi 1828 metr (5997 fut)^[4].

Qala arqalı Tirane dáryası, Lane dáryası aǵıp ótedi. Tiranada Tirana, Farka, Tufina, Kashar sıyaqlı bir neshe jasalma kóller bar. Házirgi municipalitet 2015-jılı jergilikli hákimiyat reformalarında burınǵı Baldushk, Berjite, Dajt, Farkë, Kashar, Krrabë, Ndroq, Petrelë, Pezë, Shengjergj, Tirana, Vaqarr, Zall-Bastar hám Zall-Herr municipalitetleriniń birlesiwi nátiyjesinde dúzilgen. Municipalitet orayı — Tirana qalası^[5].

Derekler

↑ «Mayor of Tirana». Bashkia Tiranë. 23-sentyabr 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 23-sentyabr 2020-jıl.
↑ "Arrestimi i Veliajt, Anuela Ristani komandohet Kryebashkiake e Tiranës" (in Albanian). 11 February 2025. https://pamfleti.net/politike/arrestimi-i-veliajt-anuela-ristani-komandohet-kryebashkiake-e-tiranes-i266017.
↑ «Sunniest Cities in Europe». currentresults.com. 19-yanvar 2024-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-yanvar 2024-jıl.
↑ «Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017» [Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017] (sq) (22-aprel 2013-jıl). 22-iyul 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 9-avgust 2020-jıl.
↑ «Law nr. 115/2014» (sq) 6375. 25-fevral 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 25-fevral 2022-jıl.

Sırtqı siltemeler

[1] «Mayor of Tirana». Bashkia Tiranë. 23-sentyabr 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 23-sentyabr 2020-jıl.

[2] "Arrestimi i Veliajt, Anuela Ristani komandohet Kryebashkiake e Tiranës" (in Albanian). 11 February 2025. https://pamfleti.net/politike/arrestimi-i-veliajt-anuela-ristani-komandohet-kryebashkiake-e-tiranes-i266017.

[3] «Sunniest Cities in Europe». currentresults.com. 19-yanvar 2024-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 21-yanvar 2024-jıl.

[4] «Koncepti i Zhvillimit Rajonal per Qarkun e Tiranes 2012-2017» [Concept of Regional Development for the District of Tirana 2012-2017] (sq) (22-aprel 2013-jıl). 22-iyul 2020-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 9-avgust 2020-jıl.

[Law_2014-5] «Law nr. 115/2014» (sq) 6375. 25-fevral 2022-jılda túp nusqadan arxivlendi. Qaraldı: 25-fevral 2022-jıl.

[1]

[2]

[3]

[4]

[5]