Politeizm

Politeizm (poli… hám grekshe theos – quday), kópqudaylıq — kóp qudaylarǵa sıyınıw. Birneshe qudaylarǵa iseniw hám olardı túrli wazıypalar, ózgeshelikler yaki tábiyat hádiyseleri menen baylanıstırıw ideyası. Monoteizmniń qarama-qarsısı. Áyyemgi Mısr, Greciya, Rimdegi dinler Politeizmge tiykarlanǵan dinler bolıp esaplanadı.

Politeizm túrleri

Klassikalıq politeizm — Áyyemgi Greciya, Rim, Mesopotamiya, Mısr mádeniyatlarındaǵı sistemalar.

Tábiyiy politeizm/animizm — tábiyattaǵı dárya, taw, terek h.t.basqalarǵa ruwx yaki quday sıpatında qaraw.

Henoteizm — kóp qudaylarǵa iseniledi, biraq birewin basqalarınan abzal kóriw (mısalı, málim bir dawirde bir qudayǵa ibadat qılıw).

Monolatriya — basqa qudaylardıń barlıǵı tán alınadı, biraq tek birewine ibadat qılınadı.

Synkretizm — túrli dinler yaki pantheonlardıń birlesiwi (mısalı, Rim qudayları grek qudayları menen birlestirilgen).

Panteonlar

Mesopatamiya: Anu, Enlil, Enki, Marduk.

Áyyemgi Mısr: Ra, Osiris, Isis, Horus, Anubis.

Áyyemgi Greciya: Zeus, Hera, Athena, Apollo, Artemis.

Áyyemgi Rim: Jupiter, Juno, Mars, Venus.

Nordik (Skandinaviya): Odin, Thor, Freyja, Loki.

Hind dinindegi hárqıylılıq: Brahma, Vishnu, Shiva, Devi hám basqalar — (hind filosofiyasında monistikalıq yaki advaita (Brahman) túsinikleri bar; sol ushın onı tolıǵı menen klassikalıq politeizm dep ataw barlıq jaǵdaylarda da durıs kelmeydi.

Yaponiya túrli kamiler — tábiyiy yaki ata-babalar ruwxları (mısalı, Amaterasu).