Indiska

2178

Republika Indiska

hesło Satyameva Jayate („Wěrnosć sama dobudźe“)
zakładne daty:
swójske mjeno	भारत गणराज्य Bhārat Ganarājya Republic of India
stolica	Nowy Delhi
přestrjeń	3.287.590 km²
wobydlerstwo	1.251.695.584 (2015)
hustosć	380,7 wob./km²
forma knježerstwa	parlamentariska zwjazkowa republika
hłowa stata	prezident Ram Nath Kovind
šef knježerstwa	ministerski prezident Narendra Modi
měna	indiska rupija
hamtska rěč	hindišćina, jendźelšćina a dalšich 21 rěčow
hymna	Vandē Mātaram‬
časowe pasmo	UTC+5:30
njewotwisnosć	15. awgusta 1947 wot Zjednoćeneho kralestwa
Top Level Domain	.in
telefon	+91
Połoženje Indiskeje na zemi
Karta

Indiska je wulki njewotwisny stat w južnej Aziji na indiskim subkontinenće. Je zwjazkowa republika z 28 zwjazkowymi statami a sydom zwjazkowymi teritorijemi. Indiska je multietniski kraj a z wjace hač 1,25 miliardami wobydlerjow druhi najwjetši stat swěta po wobydlerstwje. Tež po přestrjeni słuša k dźesać najwjetšim krajam.

W lěće 1947 sta so Indiska njewotwisna wot Zjednoćeneho kralestwa, wostanje pak čłon Commonwealtha.

W hindišćinje rěka kraj Bhārat, mjeno w europskich rěčach pochadźa wot rěki Indus.

Geografija

Mjezuje z Pakistanom na sewjerozapadźe, z Chinskej a z Nepalom na sewjerowuchodźe a z Bangladešom na wuchodźe. Na sewjeru je Himalaja přirodna hranica kraja, na juhu wobdawa Indiski ocean strony. Susodne kraje w oceanje su Sri Lanka a Malediwy.

Najwjetše metropolowe kónčiny w Indiskej su Delhi, Mumbai (prjedy Bombay), Kolkata (Kalkutta), Chennai (Madras), Bengaluru (Bangalore), Hyderabad, Ahmedabad a Pune.

Rěče

W Indiskej so wjace hač 400 rěčow rěči. Wjetšina Indičanow rěči indoariske rěče. Z nich je hindišćina najwažniša. Na juhu Indiskeje so přewažnje drawidske rěče rěča, na přikład tamilšćina. 21 rěčow je oficielnje připóznate.
72% su Indoariske rěče.
25% su Drawidske rěče.

Druhe w Indiskej wužiwane rěče su Awstro-aziske rěče kaž Santali a Tibeto-burmaske rěče kaž Manipuri.

Klima

Wjedro na subkontinenće je prěnjorjadnje wot dešćoweho časa (monsuna) wotwisne. Wón započina kónc meje při pobrjoze Kerale na juhozapadźe Indiskeje połkupy a ćehnje w běhu přichodneho połdra měsaca do sewjerowuchodneho směra přez kraj.

Wosebje w pralěsowych kónčinach na sewjerowuchodźe a w Bengalskej nižiny móže w tutym času k ćežkim powodźenjam přińć, a při kromje Himalaje njejsu wotwalenja hory zrědka. Spočatk septembra je sewjer přewažnje bjez dešća, ale traje dalšej měsacaj doniž so tež mróčele na južnym Dekkanje a w Kerali njezminu.

Wuchodny pobrjóh Andry Pradeša a Tamil Nadu kaž tež južna Kerala dožiwja mjez oktobrom a decembrom dla sewjerozapadneho monsuna hišće druhi dešćowy čas.

Administratiwne dźělenje

Indiska republika je rozdźělena do 28 zwjazkowych statow a 7 teritorijow.

Zwjazkowe staty

Zwjazkowe staty Indiskeje

AP	Andra Pradeš
AR	Arunačal Pradeš
AS	Asam
BR	Bihar
CG	Čatisgar
GA	Goa
GJ	Gudźarat
HP	Himačal Pradeš
HR	Harjana
JH	Dźarkand
JK	Dźamu a Kašmir
KA	Karnataka
KL	Kerala
MH	Maharaštra
ML	Megalaja
MN	Manipur
MP	Madja Pradeš
MZ	Mizoram
NL	Nagaland
OR	Orisa
PB	Pandźab
RJ	Radźastan
SK	Sikkim
TN	Tamil Nadu
TR	Tripura
UA	Utar Ančal
UP	Utar Pradeš
WB	Zapadna Bengalska

Zwjazkowe teritorije

AN	Andamany a Nikobary
CH	Čandigar
DD	Daman a Diu
DL	Delhi
DN	Dadra a Nagar Haveli
LP	Lakšadwip
PY	Pudučeri (prjedy Pondicherry)

Wotkaz

 Commons: Indiska – Zběrka wobrazow, widejow a awdiodatajow

Staty a wotwisne kraje w Aziji

Afghanistan • Armenska • Azerbajdźan • Bahrain • Bangladeš • Bhutan • Brunei • China • Cypernska • Egyptowska² • Filipiny • Georgiska • Indiska • Indoneska³ • Irak • Iran • Israel • Japanska • Jemen • Jordaniska • Južna Koreja • Kambodźa • Katar • Kazachstan¹ • Kirgiska • Kuwait • Laos • Libanon • Malajzija • Malediwy • Mongolska • Myanmar • Nepal • Oman • Pakistan • Ruska¹ • Sawdi-Arabska • Sewjerna Koreja • Singapur • Sri Lanka • Syriska • Tadźikistan • Taiwan • Thailandska • Turkmenistan • Turkowska¹ • Uzbekistan • Vietnam • Wuchodny Timor • Zjednoćene Arabske Emiraty
Wotwisne teritorije
Hodowna kupa • Hongkong (China) • Kokosowe kupy • Macao (China) • Palestina • Tibet (China) • Ujgurska (China)
Zwadne teritorije
Abchaziska • Južna Osetiska • Nahórski Karabach • Turkowska republika Sewjerna Cypernska

¹ leži zdźěla w Europje. ² leži zwjetša w Africe. ³ leži zdźěla w Oceaniji.